Diğer

15 Eylül 2025

45 yıl önce…

12 Eylül 1980 tarihli Resmî Gazete'nin 17103 sayılı nüshasında yayınlanan Milli Güvenlik Konseyi’nin Bir Numaralı Bildirisine göre; Türk Silahlı Kuvvetleri, “iç hizmet kanununun verdiği Türkiye Cumhuriyeti’ni kollama ve koruma görevini yüce Türk Milleti adına emir ve komuta zinciri içinde ve emirle yerine getirme kararını almış” ve Milli Güvenlik Konseyi ülke yönetimine bütünüyle el koymuştur.

Böylece “Türkiye Cumhuriyeti'ni kollama ve koruma görevini, yüce Türk Milleti adına emir ve komuta zinciri içerisinde ve emirle yerine getirme kararı almış ve ülke yönetimine bütünü ile el koymuş olan” Milli Güvenlik Konseyi’nin, 4 numaralı bildirisi ile; Milli Güvenlik Konseyi Başkanı ve Genelkurmay Başkanı Kenan Evren, üyeler Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Nejat Tümer, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Nurettin Ersin, Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya, Jandarma Genel Komutanı Sedat Celasun’dan oluşan Milli Güvenlik Konseyi kurulmuştur (RG. 12.09.1980 tarih 17103 sayı)

12 Eylül 1980 günü Kenan Evren tarafından yapılan radyo ve televizyon konuşmasında, “...ülkenin ve milletin bütünlüğünü, milletin hak, hukuk ve hürriyetini korumak, can ve mal güvenliğini sağlayarak korkudan kurtarmak, refah ve mutluluğunu sağlamak, kanun ve nizam hakimiyetini, diğer bir deyimle devlet otoritesini tarafsız olarak yeniden tesis ve idame etmek gayesiyle devlet yönetimine el koymak zorunda” kalındığını açıklamıştır. Amaç doğrultusunda; parlamento ve hükûmet feshedilmiş, parlamento üyelerinin dokunulmazlığı kaldırılmış, bütün yurtta sıkıyönetim ilan edilmişti.

Yaygın şiddet olayları nedeniyle, 26 Nisan 1979 tarihinde Adıyaman, Diyarbakır, Hakkâri, Mardin, Siirt ve Tunceli, 20 Şubat 1980’de Hatay, İzmir, 20 Nisan 1980 ‘de ise Ağrı illerinde sıkıyönetim başlamıştı. 12 Eylül 1980'e gelindiğinde diğer illerde de (48 il) sıkıyönetim ilan edildi. Sıkıyönetim 19 Mart 1984 tarihinden itibaren aşama aşama ve en son 19 Temmuz 1987 tarihinde kaldırıldı.

1961 Anayasası'nın korumasındaki demokratik toplum düzeninin vazgeçilmez unsurları olarak kabul edilen demokrasi ve parlamenter sistem 13 Eylül 1980 günü yok edildi. Tüm siyasi partiler ve muhalif harekette bulunabileceği kabul edilen demokratik kitle ve meslek örgütleri kapatıldı. Yönetici ve üyeleri hakkında soruşturma başlatıldı. Çoğu yıllarca tutuklu bırakıldı. Verilen idam kararları uygulandı ve açılan birçok ceza davası sonunda 12 Eylül rejimi sistem olarak meşrulaştırıldı.

Tüm yargı organları 12 Eylül 1980 döneminin en güçlü organları haline dönüştürüldü. Emir, telkin ve baskılara açık olarak hareket eden sıkıyönetim........

© T24