Diğer

28 Mayıs 2025

Birleşik Krallık hükümeti Chagos Adaları’nın (Archipelago) Morityus’a (Mauritius) iade edileceğini Ekim 2024’te açıkladı. Chagos Adaları’nı, sömürgeciliğin tasfiyesi bağlamında 1968’de Morityus’un bağımsızlığının tanınmasından üç yıl önce 1965’te bölerek ayırmış ve bu takımadalar üzerindeki egemenliğini sürdürmüştü.

22 Mayıs 2025’te imzalanan anlaşma parlamento onayını bekliyor. Chagos Adaları, Birleşik Krallığa kiralanan Diego Garcia dışında, Morityus’a devrediliyor. 1970’lerden bu yana ABD ve Birleşik Krallık ortak askeri üssüne ev sahipliği yapan ve bölgede önemli elektronik istihbarat toplama merkezi olan Diego Garcia en azından 99 yıl boyunca Birleşik Krallığın egemenliğinde olacak.

Birleşik Krallık, Diego Garcia’da egemenliğini sürdürmesi karşılığında Morityus’a her yıl 101 milyon pound ödeyecek.

ABD Başkanı Trump, Birleşik Krallık ile Morityus arasında varılan anlaşmayı desteklediğini açıkladı. Sonuçta, ABD Diego Garcia’daki Birleşik Krallık ile ortak askeri üssünü koruyor, adadaki ve dolayısıyla bölgedeki stratejik varlığını sürdürüyor, bedeli de Britanya halkı ödüyor. Bu anlaşma karşılığında belki Başbakan Starmer’a bir başka alanda iltimas yapmayı vaad etmiş olabilir!

“Five Eyes” (FVEY) ittifakının diğer üyeleri de (Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda) Birleşik Krallık-Morityus anlaşmasına destek beyan ettiler.

Şimdi, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Birleşmiş Milletler (BM) gözetiminde yürütülen sömürgeciliğin tasfiyesi sürecinde Morityus’un başına gelenleri inceleyelim. 1968’de bağımsızlığı kazanmasından önce 1965’te Birleşik Krallığın Chagos Adaları’nı Morityus’un bütünlüğünden koparmasının uluslararası hukuk açısından sonuçlarını görelim.

Morityus Birleşmiş Milletler’in 193 üye devletinden biri. Hint Okyanusu’nun ortasında bir ada ülkesi. Birleşik Krallık’tan yaklaşık 10 bin km uzaklıkta. Yüzölçümü 2.040 km2. Nüfusu 1,2 milyon.

1968’de bağımsızlığını kazanana kadar farklı sömürgecilerin egemenliği altında olmuş. 1700’lerde Fransa sömürgesi. 1814 Paris Anlaşması uyarınca, Chagos Adaları dahil, Morityus’un egemenliğini İngiltere devralmış.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında, uluslararası hukuk uyarınca kendi kaderini tayin hakkı çerçevesinde BM gözetiminde gerçekleşen sömürgeciliğin tasfiyesi kapsamında Birleşik Krallık 1968’de Morityus’un bağımsızlığını tanımış.

Bu arada, Birleşik Krallık, bağımsızlıktan üç yıl önce 1965’te Chagos Adaları’nı Morityus’tan, diğer bazı adaları da Seyşeller’den (Seychelles) ayırarak “Britanya Hint Okyanusu Toprakları” (BIOT: British Indian Ocean Territory) olarak kendi egemenliği altında tutmuş.

Birleşik Krallık Chagos Adaları’nı egemenliği altında tutmak için Morityus’a 3 milyon Pound ödediğini; Morityus ise bağımsızlığın bedeli olarak Chagos Adaları’nı vermek zorunda bırakıldığını öne sürüyor.

1966’da ABD ve Birleşik Krallık, Chagos Adaları arasında yer alan........

© T24