Diğer

10 Mart 2025

Bazı şeylerden bahsederken aslında tam olarak neyi kastettiğimizi bilmediğimiz, bazı kavramları tamamen ezberden cümlelerimize dahil ettiğimiz anlar oluyor.

Ukrayna ile ABD arasında imzalanması için yoğun çaba sarfedilen “maden anlaşması” da böyle bir konu.

Ukrayna’nın nadir dünya elementleri açısından çok zengin olduğuna, yeraltı kaynaklarının Trump’ın dişlerini kamaştırdığına dair bir şeyler okuduk, hala da okuyoruz.

Lakin gerçekten böyle mi?

Nadir dünya elementleri derken kastedilen nedir?

Bunlar sanki hepimiz biliyormuşçasına cümle içinde kullanılıyor ama aslında ne denmek istendiğini hiçbirimiz anlamıyoruz.

Bu yüzden gelin bu kavramların içini biraz açalım.

Bir kere her şeyden önce bu tartışmada cümle içinde sıkça kullanılan ve genellikle birbirine karıştırılan iki kavram var:

Nadir dünya elementleri (rare earth materials) ve kritik mineraller (critical minerals).

Birincisi, yani nadir dünya elementleri olarak bilinenler aslında lisede kimya derslerinden hatırladığımız elementlerden 17 tanesine verilen isim.

Kafanızı karıştırmamak için hepsini sıralamıyorum ama bu madenler gerçekten de doğada çok az bulunuyorlar, çeşitli özellikleri nedeniyle de ileri teknolojilerde kullanılıyorlar.

Peki, Ukrayna’da bu elementlerden var mı?

Evet, olduğu söyleniyor. Lantan (lanthanum) ve seryum (cerium) ikilisinin Ukrayna’da bulunduğu iddia ediliyor.

İddia diyorum, zira Ukrayna Maden Bakanlığı var olduğunu söylese de birazdan değineceğim üzere Ukrayna’nın rezervleriyle ilgili şüpheci yaklaşımlar da var.

Kritik mineraller ise aslında stoklarının sürekliliği büyük önem arz eden, kesintiye uğraması durumunda dünya ticari zincirinin sekteye uğrayacağı çeşitli sayıda madeni temsil ediyor.

Avrupa Birliği’nin belirlediği 34 maden “kritik” sayılıyor. Grafit, lityum, titanyum, zirkonyum bunlardan başlıcaları.

Yine Ukrayna’nın bu 34 kritik mineralden 22’sine sahip olduğu söyleniyor.

Özellikle titanyum ve lityum yatakları çok büyük.

Beş yüz bin tonla Avrupa’nın en büyük lityum yataklarının Ukrayna’da olduğu ifade ediliyor.

Keza titanyumda da global üretimin yüzde........

© T24