Diğer

15 Ağustos 2025

Londra’daki yatırım analisti kızımdan Goldman Sachs’ın Çin’deki ev satışlarıyla ilgili yeni raporu gelmeseydi, bu yazıyı yazmaya niyetlenmeyecektim. Lakin bu halisane niyetim, sıcakların verdiği rehavetle küllenmek üzereydi… Ta ki BYD’nin Manisa fabrikasıyla ilgili haberler gündeme gelinceye kadar… Ondan sonra yazıyı bitirmek farz oldu sanki. Aslında Çin ekonomisinin istikbali için karamsar olduğum şeklindeki rivayetler çoğaldığından, böyle yazılar yazmaktan bir süredir imtina ediyordum. Gerçi kızım da raporu “tam senin kalemin” diye göndermiş ya, neyse…

Rapor, utangaç bir biçimde de olsa, Çin’de yeni ev satışlarının görülebilir gelecekte toparlanmayacağını ifade ediyor:[1]

“Yüksek tasarruf oranları, sınırlı yatırım seçenekleri ve konut fiyatlarının artacağı beklentilerinin birleşimi, 2010'larda konutlara yönelik güçlü bir yatırım talebine yol açtı. Akademik ve sektörel araştırmalar, Çin'in kentsel bölgelerindeki boş konut oranının 2020'de yaklaşık yüzde 20 olduğunu (ABD ve Japonya’daki orandan önemli ölçüde daha yüksek) gösteriyor. Konut fiyatlarının artacağı beklentilerinin düşmesiyle birlikte, 2025-2030 döneminde yıllık ortalama -1,8 milyon konut, ardından 2030’larda yıllık ortalama -1,2 milyon konut yatırım talebi bekliyoruz. Başka bir deyişle, yatırım amaçlı mülk sahiplerinin öngörülebilir gelecekte net satıcı (ev sahibi olanlara) olmaları muhtemeldir.

Toplamda, Çin’in kentsel bölgelerindeki yeni konut talebinin önümüzdeki yıllarda yıllık 5 milyon konutun biraz altında kalması muhtemeldir; bu da 2017’deki 20 milyon konut zirvesinin yüzde 75 altındadır.”

Çin’de emlak sektörünün önemi, başka hiçbir ülkeyle kıyas kabul etmeyecek kadar büyüktür. Bu konuyu defalarca yazdığım için tekrar özetlemeyip Çin Mucizesi’ni yaratan asıl dinamiğin ihracattan filan önce emlak sektörü olduğunu belirtmekle yetineyim.

Emlak sektöründeki krizin Çin’deki iç tüketimi nasıl olumsuz etkilediği ve bunun sonucunda büyümeyi nasıl sakatlayıp nasıl müzmin bir yapısal soruna dönüştüğü konusunu bir başka yazıda ele almak üzere kenara bırakıp otomobil konusuna geçelim.

Malum, bir süredir Çin’in elektrikli otomobil alanında gerçekleştirdiği mucize konuşuluyor. Bu mucizenin göz kamaştıran bir parlaklığı var kuşkusuz. Ama her şey mükemmel ve güllük gülistanlık mı acaba?

Elektrikli otomobil sektöründeki vaziyetin net olarak anlaşılması konusunda ilk işaret fişeği, sektörün veteranlarından ve Çin’in en büyük SUV üreticisi Çin Setti Otomotiv (长城汽车)’in yönetim kurulu başkanı Wei Jianjun’dan geldi. “Otomobil sanayinde de bir Evergrande var, ancak henüz patlamadı” diye doğrudan BYD’yi hedef alan Wei, elektrikli araçlarda çok derin bir kârsızlığın söz konusu olduğunu ve bu alanda sürdürülebilir bir iş modeli oluşturmanın imkânı bulunmadığını söyledi. (Hamiş: Malum, Evergrande Çin’in en büyük emlak şirketiydi. 2018’de dünyanın en değerli emlak şirketi haline gelmişti.........

© T24