Diğer

26 Ağustos 2025

Kur Korumalı Mevduat (KKM) 23 Ağustos'ta sonlandırıldı

KKM (kur korumalı mevduat) 21 Aralık 2021'de tasarrufu, varlığı olanları kur riskine karşı güvence altına alan bir finansal araç olarak hayata geçti. Kur riskini yaratan ise o dönemde denenen Türkiye Ekonomi Modeliydi.

Bu denemeye göre Merkez Bankası parasal gevşemeye ve politika faizinde indirime giderse yatırım, istihdam artacak ve kur yükselirken yani rekabetçi kur ile ihracat rekor kıracaktı. Tabi ki beklendiği gibi olmadı, düşük faizle alınan kredilerin yatırıma yönlendirilmediği ve ihracatın rekor kırmadığı ortamda artan dolarizasyon ve yüksek enflasyon Türkiye ekonomisini esir aldı. Sonunda KKM ile baş başa kaldık.

Büyük bir başarı hikayesi olarak servis edilen KKM’nin hacminin artması için siyasi açıklamalar ve medya büyük çaba sarfetti. KKM’yi eleştirenler, eleştirildi.

KKM hacmi altı ay içinde 1 trilyon TL’yi geçti, bir yıl içinde 1,5 trilyon TL’yi aştı. 2023 genel seçimlerine giderken 3 trilyon TL oldu.

KKM hacminin artışında “tatlandırıcıları” oldukça etkili oldu. Tatlandırıcı eşliğinde hacimdeki artış ile kazananların sayısı ve ekonomideki yeri artmaya devam etti. Ama aynı toplumda hiç tasarrufu olmayan, zar zor geçinenler yüksek enflasyon karşısında daha da yoksullaştı. Zengin daha zengin, yoksul daha yoksul hale gelirken, toplum, tatlandırıcıları alanlara karşılık acı reçeteye maruz kalan olarak ikiye bölünmüştü artık.

- Faiz ve bedava opsiyon

KKM'nin özelliği, mevduat sahibine faiz ile beraber sunulan bedava opsiyon. Mevduat sahibi, eğer kur artışı KKM mevduat faizinin altında kalırsa faizden kazanıyordu, kur artışı KKM mevduat faizinin üstüne çıkarsa da kur farkını alıyordu.

İlk durumda faizi banka ödeyecek, ikinci durumda da Hazine ödeyecekti. Kur artışına karşı koruma, TL'den KKM'ye dönenler için bütçeden, dövizden KKM'ye dönenler için TCMB tarafından karşılanacaktı. KKM hesabı açtıranlar tatlandırıcıları kazanacak, hesabı başkaları ödeyecekti.

- Vergi istisnası

Bir başka tatlandırıcı, getirilere "0" stopaj avantajı oldu. Oysaki KKM’nin getirisi olan faiz, menkul sermeye iradıdır ve gelir vergisine tabi olması gerekir. Banka mevduatında, yatırım fonlarında vb’de de benzer getiriler söz konusu ve vergiye tabi iken, bu kazançlardan vergi alınmadı ve elde edilen kur farkı ve faiz gelirleri gerçek kişilerde gelir vergisinden, tüzellerde kurumlar vergisinden istisna edildi.

Hatta 30 Nisan 2024 tarihli RG’de yayımlanan CB Kararıyla mevduat vb. stopaj oranları yükseltilirken, KKM'de stopajın yüzde “0” olmasına devam edildi.

- Politika faizinin üzerinde faiz

KKM hesaplarına, giderek düşen, hatta enflasyon oranıyla farkı 50-60 puana yaklaşan politika faizinin üç puan........

© T24