Diğer

12 Mayıs 2025

Nüfus büyüklüğü, nüfusun demografik kümelere göre dağılımı gibi nüfusa dair konular bir yanıyla ekonominin, bir başka yanıyla da siyasetin konusu oldu hep. Ekonomik sistemden ve teorilerinden bakıldığında nüfusun büyüklüğü ve demografik dağılımları ülkenin kaynaklarının tüketimi ve dağılımının da konusu, ortak toplu üretim kapasitesinin, üretim büyüklüğünün de. Nüfus kaynak üretendir de tüketendir de. O nedenle yalnızca ekonomi meselesi değil, kaynakların kullanım ve dağıtım politikalarını doğrudan ilgilendirdiği için genel siyasi alanın önemli bir başlığı elbette. Üretim ve verimlilik meseleleri kadar gelir dağılımı adaletinden yoksullukla mücadele politikalarına, beslenme, barınma ve sağlık politikalarından eğitim politikalarına hayatın tüm alanlarına değen sosyal devlet meselesinin en önemli unsurlarından birisi nüfus.

Son aylarda bir kez daha ülke nüfusuna dair tartışma alevlendi. Radikal biçimde düşen doğum oranları gündeme geldi ve Aile Bakanlığı 'Aile Yılı' ilan edilen bu yılda çocuk sahibi olmayı teşvik etmek amacıyla bir destek paketi ilan etti. Artık birinci çocuk için tek seferlik 5.000 TL, ikinci çocuk için çocuk 5 yaşını tamamlayana kadar (altmışıncı ay dâhil) aylık 1.500 TL, üçüncü ve üzeri çocuklar için çocuk 5 yaşını tamamlayana kadar (altmışıncı ay dâhil) aylık 5.000 TL tutarında düzenli doğum yardımı yapılacak. Bu yardımların ailelere kriter gözetilmeksizin verileceği, herhangi bir şartın aranmayacağı ilan edildi.

Bu konuya girme nedenim şu oldu. Bu hafta önemli bir zat ile sohbet ederken, Türkiye’nin çok ciddi risklerle karşı karşıya olduğundan bahsetti. Ülkenin bekası için en önemli riskler olarak saydığı dört riskten birisi doğum oranlarındaki düşüklüktü. Ben ise siyasi ve kültürel kutuplaşmanın, keyfiliğin, merkeziliğin esas olduğu yönetim biçiminin, otoriterleşmenin, hukukun üstünlüğüne olan inancın geriliyor olmasının, lümpenleşme ve gündelik hayatta artan şiddet meselesi gibi çok daha fazla başlık altında asıl beka meselesi ürettiğini düşündüğüm meseleleri sıraladım. Dostum ise doğurganlık meselesinin tüm bunlardan önemli olduğunda ısrar etti. Sonra kendime sordum, bir toplumun geleceği, yalnızca nüfus sayısıyla, doğum oranlarıyla ve hatta ekonomik büyüklüğe dair verilerle şekillenebilir mi? Ülkenin geleceğini asıl belirleyen, insanların ortak yaşama iradelerinin güçlenmesi, yasta ve neşede ortak duyguların yoğunlaşması, ortak geleceğe inançları ve güvenleri değil mi? Asıl geleceğimizi belirleyecek olan tek tek her bir yurttaşın umutlarının, tercihlerinin ve yaşanılamayan ve hep ertelenen hayallerinin büyüklüğü, çeşitliliği, kapsayıcılığı, güçlülüğü değil mi? Hatta asıl geleceği belirleyecek unsur ortak bir hayalimizin, ütopyamızın olması ya da olmaması değil mi?

Türkiye’de doğurganlık oranı 1960’ta kadın başına 6.4 çocukken, 2023’te 1.51’e geriledi. OECD ortalaması da aynı: 1.5. Ama burada asıl soruyu sormak gerekir: Biz nereden geldik, hangi oranlardan nereye düştük?

1980’de Türkiye’de ortalama çocuk sayısı 4.36 idi. Aynı yıl örneğin ABD’de bu oran yalnızca 1.84’tü. Bugün Türkiye 1.63’le ABD’nin bile altına inmiş durumda. Yani yalnızca bugünün fotoğrafı değil, geçmişle kıyaslandığında tablo daha da çarpıcı hale geliyor. Türkiye, son 40 yılda doğurganlıkta 3 çocuk kaybetmiş; Amerika ise sadece 0.2.

Toplam doğurganlık hızı, 15-49 yaş grubu olan bir kadının üreme ömrünün sonuna kadar hayatta kaldığı ve belirli bir yaşa özel doğurganlık hızına göre çocuk sahibi olduğu varsayımı altında yaşayacağı ortalama canlı doğum sayısını ifade ediyor.........

© T24