menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Rashomon etkisi

15 1
wednesday

Diğer

16 Temmuz 2025

Sırp ulusalcıların Balkanlarda Sırp varlığını güçlendirmek için Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun dağılmasından yararlanarak 28 Haziran 1914 günü Avusturya Arşidükü Franz Ferdinand’ı öldürmeleri I. Dünya Savaşı'nı başlattı.

Bir samurainin eşiyle birlikte ormanda yürüyüş yaparken karşılarına çıkan haydudun kadına tecavüz etmek amacıyla saldırması, gelişen kavga, samurai ile haydut arasındaki düello, kadının bıçak kullanarak olaya karışması, Japon yazar Japon yazar Ryūnosuke Akutagawa tarafından 1922 yılında “In a Grove” adlı bir romanda, dört görgü tanığının anlattıklarına dayalı olarak anlatılmıştır.

Japon film yapımcısı Akhira Kurosawa romandan yola çıkarak,1950 yılında Rashomon adıyla filmi çevirmiştir. Hikâyenin bundan sonası Rashomon etkisi olarak isimlendirilen konuyu oluşturur. Ana mesaj, olayı açıklamak yönündeki çabaların güvenilmez tanıklıklara dayanıyor olmasıdır. Film 1951 Venedik film festivalinde altın aslan ödülünü almıştır.

Bir süredir ülkemizde gizli tanık, itirafçı gibi tuhaf kelimelerle ve bu kişilerin güvenilmez tanıklıklarıyla insanların yaşamlarının sona ermesi, geleceklerinin kararması ile karşılaşıyoruz.

Bu etkinin yarattığı sonuçları ülkemizde, ABD, Rusya, Çin, Kore ve diğer birçok ülkede görürüz. Bu gibi olayların kahramanlarından biri olan D. Trump, başkanlık seçimleri sırasında çeşitli kaynaklardan yayılan bilgileri “fake-uydurma” bilgi olarak adlandırmıştı. Ülkemizde bu etkiyi siyasette de, kriminal olaylarda da sık sık görürüz. Örnek mi istersiniz,

- Ağustos ayında Diyarbakır’da kaybolan, daha sonra dere kenarında cesedi bulunan Narin’i kim, neden öldürdü, olayın üstü neden örtülmek isteniyor?

- Ankara’da şehrin merkezinde işlenen siyasi cinayet ve daha birçok ölüm olayı bu hâlâ çözülememiştir. Olayın oluş şekli, zanlıların nereden nereye hareket ettiği, kim tarafından getirildiği konusunda kanıtlar, bilgiler ortaya konulmuşken, son adım atılamamıştır, neden?

- Siyasi planda Ergenekon olayı, Fethullah hareketi, Madımak cinayeti, 15 Temmuz 2016 kalkışması ve birçok olay arasında 6-7 Eylül olayları Rashomon etkisi bağlamında incelenebilir. Bu olayların arkasında ne gibi planlar, kimler vardır, neden? Hangi bilgi doğrudur? Adalet, istihbarat sistemimiz, kurumlarımız neden böyle etkiler karşısında yenilmektedir? Toplum ve bireyler kaybederken, kim, kimler kazanmaktadır?

Konu kriminal olaylardan ibaret görülmemelidir. Neredeyse 25 yıldır yaşadığımız siyasal olayların her biri için aynı sorundan yani, çeşitli nedenlerle yanlış, yalan bilgiye dayalı tanıklıkların, ülke için hayati kararların oluşmasına yol açtığından söz edilebilir.

2015 yılında yapılan seçimlerde en yüksek milletvekili sayısına ulaşan CHP’nin hükümeti kurmakla görevlendirilmesi gerekirken, o zaman parti genel başkanı olan Kılıçdaroğlu’nun Cumhurbaşkanı’ndan görevlendirilmeyi talep etmek yerine, “istikşafi görüşmeler” koridoruna yönlendirilmeyi kabul etmesi ve aylarca süren görüşmeler sonunda seçimlerin yenilenmesi sürecinin başlatılmasıyla CHP’nin ve ülkenin çok önemli bir fırsatı kaçırması ve bugünün AKP iktidarı, Rashomon etkisinin net sonucudur.

Bu görüşmeler sırasında CHP ve AKP nin aldıkları pozisyonlar, sürekli olarak üretilen ve hepsi “siyaseten imal edilmiş”, “dedikoduya,........

© T24