Diğer

18 Haziran 2025

Sıkıntıdan mı oluyor, olanlar? J. Ganesh FT’de, “sıkıntı ile kaos” arasında ilişki kuruyor. Geçen yüzyıl, Kore ve Vietnam Savaşı’ndan beri nispeten huzurlu geçti. Şimdi Netanyahu’yu ne rahatsız etti ki, Hamas’la birlikte Trump’ın yeryüzündeki cennet dediği Gazze’yi cehenneme çevirdiler.

Bunun faturası nereye kadar uzanır? Rusya Akdeniz’e indi. Büyük Kürdistan projesi ne kadar gerçekçi? Millet olmanın, milletin devlet kurmasının koşulları nelerdir? Binlerce yıldır bunu başaran ülkeler yanında, diğerleri neden başaramadı? Ülkeler arasında Euro gibi para birliği kurulmasının kuralları var, Robert Mundell bunun için bir optimal para bölgesi teorisi geliştirmişti. Milletin devlete evrilmesinin kuralları nelerdir? Nüfus mu, ekonomik güç mü, din birliği mi, kültür birliği mi, yoksa ne? Ya da emperyalist ülkeler arasındaki güç dengeleri mi? Öyleyse, diğerlerinin ne günahı var?

ABD Ticaret Bakanı müjdeliyor: “milyonlarca işçinin küçük tornavidalarla minik vidaları takarak iPhone üreteceği Amerika geri geliyor.”

Geçen hafta “mea culpa” diyerek iktisat adına ne denli yanlış şeyler öğrenmiş ve öğretmişiz demiştim. Bugün D. Trump’ın başkan seçilebilmek için yarattığı hayalet Amerika’nın ümidi artık uzayda, hidrojen teknolojisinde, sağlık alanında yaratılacak yeni mucizelerde değil, minik vidalarla iPhone üretmekte. Biz hiç değilse olmayan doğal gaz hayaliyle geçiniyoruz, dünyanın en büyüğü acıklı bir durumda.

Kaygılanmayın, dünya bu küçük hayallere kalmayacak, Çin 2040’lara çok daha sağlam programlarla hazırlanıyor. Kaygılanmamız gereken, bizim AB ile birlikte ikisinin arasında sıkışıp, bu fırsatı kaçırmamız tehlikesi. Bulutlar kararıyor.

İmalat sanayi evriliyor, imalatta üretim ilişkileri şekil değiştiriyor. The Economist dergisi bu hafta “imalat sanrısı (delusion)” başlığı altında, ABD başkanının endüstride işsizlik sorununu çözmek için özellikle Çin’den yapılan ithalat üzerine yüksek gümrük vergisi koymasının ne kadar doğru olduğunu tartışıyor. Yeni imalat endüstrisi modelinde işgücünün yerini robotlar, tam zamanında tedarik (just in time inventory) alıyor. Yalın üretim artık endüstrinin montaj aşamasında değil, oraya gelirken değer zinciri boyunca geçerli.

Trump ve benzerlerinin dayandığı uluslararası ticaret ve rekabet süreci artık nihai ürünler itibariyle değil, dikey üretim-uzmanlaşma ağları şeklinde oluşuyor. Küreselleşme daha önce sınır dışı,”off shore” üretim için........

© T24