Gittikçe kalabalıklaşan, ancak giderek birbirlerinden uzaklaşan insanlar, demokrasilerde, hiçbir zaman yüz yüze, göz göze iletişim ve uzlaşma yönteminden vazgeçemezler. Vazgeçerlerse, aralarındaki sorunları çözemezler, şiddetten uzak, sevgi, dostluk ve barış içinde yaşamayı başaramazlar.

Evim, vatanım dediğim bu topraklarda, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde 23 Nisan 1920 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışı, 29 Ekim 2023 tarihinde ise yönetim biçiminin Cumhuriyet olduğunun açıklanması, sadece Cumhuriyet Halk Partisinin bulunduğu tek parti döneminden, 1945 yılında Nuri Demirağ’ın başkanlığında Milli Kalkınma Partisi’nin, 1946 yılında Adnan Menderes, Fuat Köprülü, Refik Koraltan ve Celal Bayar tarafından Demokrat Partinin kurulması ile çok partili siyasete geçilmesi süreçlerinin çok sayıda ve kalın kitaplara sığdırabilmesi çok zor.

Bu toprakların daha önceden yaşadıkları ve farklı dilimlere ayırabileceğimiz binlerce yıllık dönemleri var. Bilgimiz olduğu kadar geriye dönünce nelerle karşılaşabiliriz, kimlere ve nelere ulaşabiliriz? Demokrasi mücadelesi verilen dönemlere, isimleri bilinen veya bilinemeyen kahramanlara ulaşabileceğimiz kesin. Çünkü bu topraklar, o dönemleri ve kahramanları yaşadı elbette. Ne yazık ki, kesin tarihlere, tüm demokrasi kahramanlarına ve tüm belgelere, kanıtlara ulaşmak olanağımız yok. Gelecek kuşaklar, yerin üstündeki, toprağın ve suyun altındaki kaynaklardan yararlanarak, daha çok demokrasi kahramanına, acı çekilerek, kan ve gözyaşı dökülerek verilen mücadelelerin belgelerine belki ulaşabilir.

Osmanlı döneminde 1876 tarihindeki Birinci Meşrutiyet, 1908 yılındaki İkinci Meşrutiyet, Türkiye Cumhuriyeti öncesi yaşanan siyasal çabalar ve çok partili kısa dönemler, hatta farklı ulusların ve kültürlerin olduğu yıllar, asırlar öncesindeki süreçler, bugünkü olumlu ve olumsuz, beğendiğimiz veya........

© Sonsöz