Osmanlı'nın kuruluşuyla birlikte merkezi yönetimin atadığı kadılar, çalıştıkları bölgenin şer'i ve idari işlerinden sorumlu olmuşlardır. Önceleri medrese mezunu ve hukuk bilgisi olanlar kadı olurken, sonradan yetkili olmayan kişiler de kadı olmaya başlamıştır. Osmanlı'da adaletle ilgili olarak 1837’de kurulan bir birim 1878’de Adalet Bakanlığı’na (Nezaretine) dönüştürülmüştür. Şeriat ağırlıklı Osmanlı hukuk sistemine, 1839 Tanzimat Fermanı ve 1856 Islahat Fermanları sonrasında, bazı çağdaş maddeler eklenmiştir. 1868-1876 yılları arasında bir komisyon tarafından hazırlanan ve İslam hukuku yanında pozitif hukuku da içeren Mecelle, daha sonra Osmanlı'nın hukuk sistemini oluşturmuştur.

TBMM 23 Nisan 1920’de açılmış ve 3 Mayıs 1920’de kurulan Ankara/TBMM Hükümeti’nde Adalet Bakanlığı’na da yer verilmiştir. TBMM’de 20 Ocak 1921 tarihinde kabul edilen 1921 Anayasası’nın ilk maddesi. “Hakimiyet bilâ kaydü şart milletindir. İdare usulü halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir” şeklinde olmuştur. 1 Kasım 1922’de saltanat kaldırılmıştır. 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşmasıyla ülkenin bağımsızlığı resmen kabul edilmiştir. Cumhuriyet ilan edildikten sonra, çağdaş ve aynı zamanda laik toplumsal bir düzen kurmak amacıyla hukuksal alanda devrim niteliğinde dönüşümler gerçekleştirilmiştir. Bu dönüşümlerin bir bölümü şunlardır:

• 3 Mart 1924’te;

• 8 Nisan 1924 tarih ve 469 sayılı yasa ile kadılık ve şeriye mahkemeleri kaldırılmıştır.

• 20 Nisan 1924 tarihinde ilk maddesi “Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir” olan 1924 Anayasası kabul edilmiştir.

• 1925’te 671 sayılı Şapka ve Kıyafet Kanunu kabul edilmiştir.

• 1925’te 677 sayılı kanunla tarikatlar tekke ve zaviyeler kapatılmıştır.

• 1926’da 743 sayılı Türk Medeni Kanunu kabul edilmiş ve........

© soL