Geçen yüzyıl iki “Dünya Savaşı”na tanıklık etti. İlkinde İngiltere, Fransa, Rusya, Sırbistan ve ABD’den oluşan “itilaf”cılar, Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı İmparatorluğu ve Bulgaristan'dan oluşan “ittifak”çılarla savaştı. İkinciler kaybetti. İkincisinde Sovyetler Birliği, İngiltere, ABD, Çin ve Fransa’dan oluşan “müttefikler”, Almanya, İtalya ve Japonya’dan oluşan “mihverlere” karşı savaştı. “Dünya” denilmesine bakmayın, aslında ikisi de Avrupa iç savaşıdır. İngiltere’nin iki savaşta da kıtanın karşısında yer alması rastlantı değildir. Ada ile kıta arasında öteden beri bir kan uyuşmazlığı var. Rusya’yı da esas oyuncular arasında sayabiliriz; her iki savaşta da Almanya’nın veya aynı anlama gelmek üzere kıtanın karşısındadır. Bunu da İngiltere’nin pozisyonu gibi rastlantı sayamayız. Birbirini takip eden tek bir savaşın cepheleridir.

Birinci savaşı sona erdirdiğine inanılan Paris Barış Antlaşmalarında barış yoktu. Galipler Versailles, Saint-Germain, Neuilly, Trianon ve Sevr anlaşmaları ile mağlupları bir daha ayağa kalkamayacak duruma düşürmeyi amaçlıyordu. Mağlupları imza için Paris’e çağırdılar. Almanya Versaille’da, Avusturya Saint Germain’de, Bulgaristan Neuilly’de, Macaristan Trianon’da imzaladı. Osmanlı yıkılmıştı. Bu “barış”tan sadece o yıkıntıda ayakta kalmayı başaran ve Sevr’e uymayı reddeden genç Türkiye Cumhuriyeti sıyrılabildi.

Barışsız barış anlaşmaları savaşlardan ikincisinin fitilini tutuşturmuştur, özeti budur. Bu antlaşmalar nedeniyle Avrupa’da son derece “şoven, irredantist, rövanşist” rejimler oluştu. Öyle ki Hitler’i Almanya’da iktidara taşıyan Versailles antlaşmasının ta kendisiydi.

Arada bir “Sovyet parantezine” ihtiyaç var. Sovyetler Birliği, birinci savaşın sonucu ve ikincisinin ana aktörüydü. Arada Komünizm korkusu Avrupa’da faşizm şeklinde ete kemiğe bürünmüştü. Almanya bu korkuya dayanarak Avrupa’yı fiilen birleştirdi. Faşizm ilk Avrupa Birliği girişimidir. İngiltere yine dışında kalmıştı ve Rusya yine karşısındaydı. Dünya savaşlarından ikincisi bir Birleşmiş Avrupa-Sovyetler Birliği savaşıdır. İngiltere ve ABD faşizme karşı savaşta “yardımcı kuvvetler” rolünü üstlendiler. Hitler’in onlar için alanı düzleyeceğini umuyorlardı ancak Sovyetler Birliği büyük bedeller ödeyerek Birleşmiş Faşist Avrupa’yı yendi.

Tabii “yendi” yerine “durdurdu” demek daha doğrudur. Faşizm, Avrupa’da ABD desteğiyle ayakta kalmayı başardı, soğuk savaş kılığında terör estirmeye devam etti.

***

Burada bir tekrara ihtiyaç var; Avrupa devrim tarihimizin beşiği evet ama aynı zamanda karşıdevrimin ve gericiliğin de beşiği. Jakobenizmden Faşizme evrilen bir tarihin içindeyiz hâlâ. Burjuvazi, ilkinde, eski rejimin egemen sınıflarına karşı bir terör rejimi kurdu, kapıyı dönüşlerine kapatmak istiyordu; “Jakoben Terörü”dür. İkincisi, üzerine gelen yeni düzene kapıyı kapatmayı hedefliyordu, “Faşizm” diyoruz. İlki kapıyı geçmişe, ikincisi geleceğe kapatmak içindir. Jakobenizm........

© soL