Birkaç hafta önce açıklanan bir veri Türkiye kapitalizmi için bir “lig değişikliği”nin mümkün olup olmadığına ilişkin bir tartışma yürütmeye vesile oluşturuyor. Elbette böyle bir tartışma yürütmek için bu veriden daha güçlü siyasi ve ekonomik gerekçeler mevcut.

Şubat sonunda açıklanan Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) verisine göre, 2024 yılında GSYH 1,32 trilyon dolara ulaşırken kişi başı GSYH da 15 bin 463 dolar oldu. 15 bin doların üzerinde kişi başı GSYH ile Türkiye’nin Dünya Bankası sınıflandırmasına göre “yüksek gelirli ülkeler” grubuna dahil olduğu ileri sürüldü. Dünya Bankası metodolojisinin cari kura dayalı olmadığı, kur düzeltmesi yapıldığında ve “geçici göçmen statüsündeki” Suriyeliler dahil edildiğinde kişi başı GSYH’nın düşeceği ve Türkiye’nin halihazırda bulunduğu “üst-orta gelirli ülkeler” grubunda kalmaya devam edeceği dillendirildi.1 İtiraz haklı görünmekle birlikte 2025-2030 döneminde söz konusu eşiğin aşılması mümkün görünüyor. Ayrıca bir zaman serisi içinde bakıldığında cari kur hesabının yanıltıcılığı tek yönlü değil ve Dünya Bankası’nın Atlas metodunun tartışılmaz olduğu söylenemez.

Üretilen değeri nüfusla ilişkilendirerek bir ölçek oluşturmanın elbette kavramayı ve başka ülkelerle karşılaştırma yapmayı kolaylaştırıcı bir yanı var. Ancak “lig değiştirme” tartışmasını tek başına kişi başı GSYH üzerinden yürütmek çok anlamlı değil. Türkiye kapitalizmini nasıl sınıflandırmak gerektiği, “lig değiştirme” potansiyeli olup olmadığına ilişkin bir değerlendirme için ölçeği daha iyi kavramak üzere toplam GSYH’ye ekonominin kompozisyonu ve gelişimiyle birlikte bakmak daha sağlıklı görünüyor.

2023 yılında GSYH’da 1,13 trilyon ile 1 trilyon dolar sınırı aşılmıştı. Ancak kurun baskılandığı, TL’nin değerli olduğu yönündeki değerlendirmeler dikkate alındığında 1 trilyon dolar sınırının kalıcı olarak geçildiğini, rahatlıkla söylemek zordu. 2024 yılı GSYH’sı 1,32 trilyon dolarla bu rahatlığı sağlıyor, yüzde 15-20’lik bir kur düzeltmesinde bile 1 trilyon doların üzerine işaret ediyor. Yıllık ortalama yüzde 3 civarındaki........

© soL