Delacroix’nın Halka Yol Gösteren Özgürlük adlı resmi, genelde 1789 Fransız Devrimi’ne atfedilir ama aslında 1830 Temmuz Devrimi üzerine yapılmıştır. Geçen haftalarda Fransa’nın Birinci Cumhuriyet döneminin 1804’te bittiğini ve önce Napolyon ardından Bourbon Hanedanlığı ile monarşik bir yönetime geri döndüğünü yazmıştık. 1848 Devrimi’nden önce ara uğrak, Paris sokaklarına kurulan barikatlarla 1830’dur.

Marx 1830 Temmuz Devrimi için şöyle diyor:

"… Böylece, işçi sınıfının temsilcileri Geçici Hükümetin merkezinden uzaklaştırılır, aynı hükümetin burjuva kesimi gerçek devlet iktidarını ve yönetimin dizginlerini kendi başına ele alırken, maliye, ticaret, bayındırlık bakanlıklarının yanında, banka ile borsanın yanında, bir sosyalist sinagog kuruldu. […] (amacı) Paris proletaryasını meşgul etmekti. […] Paris işçi sınıfı, kendi devrimini gerçekleştirme yeteneğinden henüz yoksundu."1

1830’da başlayan bankacıların hükümranlığı sadece Paris’le sınırlı kalmayacak, liberallerin bütün Avrupa’da güç kazanacağı yeni bir dönem açılacaktır.

Peki, öyleyse Delacroix’nın resmindeki köylüler, işçiler, çocuklar ve halka yol gösteren yarı çıplak kadın nereden çıkmıştır? Ne ilgisi vardır burjuvazinin iktidara gelmesiyle halkın devriminin?

Hikâye uzun ama özeti şöyle: X. Charles 1829’da Polignac adında aşırı Kralcılığı ile bilinen bir şahsı Başbakan olarak atar. Polignac 1 yıl boyunca Temsilciler Meclisi’ni toplamaz.

Ufak bir dipnota burada yer verelim: Başbakanlık ve Temsilciler Meclisi gibi yönetme organları Birinci Cumhuriyet’ten beri varlıklarını sürdürür. Başbakan Kral tarafından atanır ama Temsilciler Meclisi de onaylar.

Polignac’ın programı din adamlarına imtiyazlar verirken Temsilciler Meclisi’ndeki ılımlılar diye anılan muhaliflerden sesler yükselmeye başlar; Meclis onay vermedikleri bir Başbakan’ın atandığını şimdi hatırlamakta ve atamanın geçersiz olduğunu söylemektedir. X. Charles ise çözümü bulur: Temsilciler Meclisi’ni toptan fesheder. Tarih 25 Temmuz’dur. Polignac, vakit kaybetmeden programına devam ederek; yeni bir Temsilciler Meclisi oluşturulması gerektiğini ama bunun geçmiştekinden farklı olarak Fransa’nın daha seçkin seçmenleriyle yapılması gerektiğini söyleyen kararnameyi yürürlüğe koyar. Yasalar kullanılmaktadır ama yapılan darbedir. Bu kararname ile 3 milyon nüfuslu Fransa’da zaten 100 bin civarında olan seçmen sayısı 25 bine iner. İşte halkı sokağa döken seçme hakkına getirilen bu kısıtlamadır.

27 Temmuz’da Paris sokaklarında barikatlar kurulmaya başlamış, 28 Temmuz’da Belediye Meclisi işçilerin, öğrencilerin ve köylülerin eline geçmiştir bile. 30 Temmuz’da X. Charles tahttan indirilir. Geçici hükümet kurulur. Muhalefetin lideri La Fayette Milli Muhafız Birliği kumandanı, Casimir Périer de yeni Meclis Başkanı olur. Ancak yeni hükümet, yine bir hanedan üyesi olan Philippe’nin tahta geçmesini onaylar. O yüzden 1830 Temmuz Devrimi aslında Temmuz Monarşisi’dir ve bir taraftan daraltılan yurttaş hakları için verilmiş muazzam bir özgürlük mücadelesiyken diğer taraftan monarşide palazlanan burjuvaziye iktidarın kaptırılmasıdır.

Temmuz Devrimi’nde yurttaş aradığı eşitliği bulamaz ama Delacroix’nın resmi, özgürlük için ayağa kalkan bir halkı gösterdiği için Kralcılar açısından bir tehdittir. Philippe önce, tahta çıkışını da simgelediğini düşünerek Halka Yol Gösteren Özgürlük’ü satın alır ve Lüksemburg sarayına asar. Resmin tehdit unsurunun anlaşılması ise uzun sürmez. Philippe birkaç ay sonra dönüp dolaşıp resme baktıkça kötü bir kehanete bakıyormuş gibi geleceğinden endişe etmeye başlar. Bu yüzden resmi tamamen yok etmek ister. Delacroix araya girerek resmini geri alır ve teyzesine emanet eder.

Halka Yol Gösteren Özgürlük ancak 1848 Devrimi ile yeniden sergilenmeye başlayacak, 1855’te ise tekrar kaldırılacaktır. 1874’te, Delacroix öldükten yaklaşık 10 yıl sonra Louvre’daki yerini alacaktır.

Halka Yol Gösteren Özgürlük, yıl kaç olursa olsun halk düşmanlarının uykularını kaçırır. Çünkü resimdeki sokağa dökülmüş haklı mücadele tarihseldir ve buna paralel halkın gücünü anlatan kadın imgesi de........

© soL