“Pişmanlıklarını telafi etme

şansın olsaydı,

bazı konularda farklı davranır mıydın?”

(Matt Haig – Gece yarısı kütüphanesi)

Kuzey İrlanda’da 1998 yılında imzalanan barış anlaşmasının ardından, geçmişteki olaylar ve yaşanan acıların tespiti, kayıt altına alınması ve/veya ortaya çıkarılması için 2000 senesinde Boston College bir sözlü tarih projesi başlattı. Projenin adı “Belfast Projesi” idi.

Proje, “The Troubles” diye adlandırılan çatışmaların yoğun olduğu, Kuzey İrlanda meselesinin en kanlı olduğu döneme odaklanıyordu. 2000 yılında başlayan 2006’da son kaydını yapan proje, herhangi bir yargı boyutu içermeden, sadece anlatıcıların hikayelerini kayıt altına almayı ve bir tarihi miras bırakmayı hedefliyordu. “The Troubles”ı yaşamış, hatta bazı kanlı olayların faili olmuş kişilerin daha evvel asla duyulmamış ve öğrenilmemiş deneyimlerini ve bilgilerini kaydetmek büyük bir projeydi. Anlatıcılara, yaşadıkları süre boyunca kasetlerin kamuya açıklanmayacağı garanti edildiğinden süreçle ilgili cezalandırma veya benzeri yargısal süreçlerin yaşanmayacağınainanılıyordu. Fakat öyle olmadı. Görüşmecilerden birinin vefatının ardından kayıtların anlatıldığı bir kitabın (Voices fromthe Grave/Mezardan gelen sesler) yayımlanmasıyla projedeki kayıtlar soruşturma konusu oldu. Soruşturmalarda proje kayıtları talep edildi. Her ne kadar katılımcıları riske attığı için proje sahipleri bu duruma itiraz etse de yargı, yargısal faaliyete konu edilecek hususlarla ilgili olarak proje sahiplerinin söz hakkı olmadığına hükmetti. Nihayetinde kayıtlar, kişilerin cezalandırılması için yeterli kanıt niteliğinde görülmedi fakat2014 yılında toplumsal barış açısından tehlikeli olduğu kanaatiyle proje sona erdirildi. Nitekim proje devam ederken de yöntem, hukuki çerçeve ve güvenilirlik ile ilgili pek çok kaygıya sebep olmuştu.

Hatta özellikle bu projeye odaklanan 2024 yapımı “Say Nothing” (Hiçbir şey söyleme) mini dizisinde de kısmen gösterildiği gibi hakikat herkesin zaviyesinden farklı yorumlanıyordu ve herkesin hakikat arayışındaki amaç başkaydı.

Belfast Projesini neden........

© Serbestiyet