New York, bir yandan “kapitalizmin başkenti”, öte yandan artık eski New York değil.
Şehrin yeni belediye başkanı Zohran Mamdani tam da bu kırılmanın çocuğu. “Demokratik sosyalist” etiketini göğsüne takarak seçimi kazanmasını sağlayan şey, teorik bir sosyalizm tartışması değil; çok daha basit bir öfke: hayat çok pahalı, maaş yetmiyor.

Mamdani kampanyasını birkaç net cümleye oturttu:
– Kahve 6 dolar,
– ortalama gelirin yarıdan fazlası kiraya gidiyor,
– çocuk bakımı, ulaşım, market, her şey cep yakıyor.

Çözüm paketini de aynı netlikte anlattı: ücretsiz otobüsler, evrensel kreş, belediye marketleri, 200 bin sosyal konut, 30 dolarlık asgari ücret… Ve bütün bunları, 1 milyon dolar üzeri kazananlardan ve büyük şirketlerden daha fazla vergi alarak finanse edeceğini söyledi.

Kulağa New York’un “yoksullara yönelik Robin Hood” hikâyesi gibi geliyor. Fakat mesele o kadar basit değil. Çünkü elimizdeki veriler, Mamdani’nin kılıcıyla kesmek istediği düğümün aslında ne kadar sıkı olduğunu gösteriyor.

New York ücretlisi yerinde sayarken Amerika yürümüş

(Kaynak: The Economist)

Önce şu grafiğe bakalım: reel özel sektör saatlik ücretleri,

ABD ortalaması zaman içinde dalgalanarak da olsa yukarı gidiyor; bugün 110–115 bandında. Ülke genelinde ortalama çalışan, son 15–20 yılda kabaca –15 reel kazanç sağlamış. New York’da aynı eğri 2007’de 100’den başlıyor, pandemi sırasında kompozisyon etkisiyle bir an için fırlıyor ama sonrasında aşağı iniyor ve bugün 100’ün bile biraz altında.

New York’ta özel sektör çalışanının reel ücreti neredeyse 20 yılda yerinde saymış; ülke geri kalanı ise ondan kopmuş.

Kiraların, çocuk bakımının, sağlık harcamalarının, ulaşım masrafının, market fiyatlarının uçtuğu yerde, maaşınız reel olarak yerinde sayıyorsa, Mamdani’nin zaferini ideolojik manifesto dışında, geçim derdi isyanının politik tercümesi olarak okumamız gerekir

Zenginlerin kaçışı: 13’ten 9’a düşen New York payı

Ama hikâyenin bir de tepe tarafı var.

2010 yılında, Amerika’da yılda 1 milyon dolar ve üzeri kazananların ’ü New York eyaletinde yaşıyordu. 2022’ye geldiğimizde bu oran %9’a düşmüş. Kaynak, şehrin mali yapısını yakından izleyen Citizens Budget Commission.

New York hâlâ zengin; milyon dolarlık gelir sayısı nominal olarak azalmıyor, ama ülkenin zenginlerini mıknatıs gibi........

© Para Analiz