ABD Başkanı Donald Trump’ın başkanlığının ilk haftaları, ülke içindeki radikal revizyonun yoğunluğu ile gerçekten de baş döndürücüydü. İkinci Trump döneminin ilk dış ilişkiler gündemi, komşuları Kanada ve Meksika ile yaşanan gümrük vergileri ve diğer konulardaki polemiklerden oluştu. Ardından da, Trump’ın “Gazze’nin boşaltılmasına” yönelik üst üste açıklamaları, Ortadoğu’yu şoke etti. Gazze’ye yönelik tartışmaların ardından, ABD’nin Rusya ile perde arkasındaki görüşmeleri kamuoyuna yansıdı ve Trump Yönetimi’nin Ukrayna Savaşı’na yönelik Moskova ile görüştüğü geçtiğimiz hafta, ABD’nin Transatlantik ittifakının belkemiğini oluşturan garantilerle ilgili Varupa’yı sarsan açıklamaları geldi. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da, dış ilk seyahatlerini Güney Amerika ve ardından da Avrupa ve Ortadoğu’ya gerçekleştirdi.

Şimdiye kadar, Trump döneminde Çin, beklendiği derecede ön plana çıkmadı. Elbette, çok da vakit geçmeden ABD’nin dış politika odağını Çin’e yönlendirmesi bekleniyor. Peki, şu geçtiğimiz bir aylık süreçte, görev süresi başladığından beri, Trump Yönetimi’nin Çin’e yönelik tavrı nasıl gözüküyor?

Önce geçmişi anımsayalım…

“Dünyanın en önemli ikili ilişkisi” olarak adlandırılan Çin-ABD ilişkisi, Trump’ın ilk döneminde önemli ölçüde kötüleşti. ABD ve Çin arasında “Angajman/Engagement” olarak bilinen ve on yıllar süren dönem, Trump’ın ilk başkanlığı döneminde yerini, “ticaret”, “Tayvan”, “teknoloji” ve “Güney Çin Denizi” gibi her konu başlığında artan gerginliğe ve hatta düşmanlığa yol açtı. Amerikan kamuoyunda, Çin’e yönelik kanaat önemli ölçüde bozuldu. Ve bu durum, bugüne kadar da yansıdı: birçok anket, Amerikalıların p-80’inden fazlasının artık Çin hakkında olumsuz görüşe sahip olduğunu gösteriyor. Çin kamuoyunda da benzer bir durum söz konusu: Çin’deki birçok ankete göre de Çin halkının p-80’inden fazlası ABD hakkında olumsuz kanaate sahipler. Oysa, Trump’ın ilk başkanlığı öncesi, her iki ülkede de, ağırlıklı olarak birbirleri hakkında olumlu görüşler hâkimdi.

Trump’ın Çin’e yönelik konular ve genel olarak atamalarında tercih ettiği isimler, iki ülke arasındaki ilişkileri de nasıl yöneteceği konusunda bazı ipuçları verdi.

Öncelikli olarak Trump, ABD Dışişleri Bakanı olarak üzere, ülkesinde Çin’e karşı en şahin politikacılardan biri olan Florida Senatörü Marco Rubio’yu seçti. Rubio, Sincan, Hong Kong ve Tayvan gibi “netameli” konular başta olmak üzere, Çin hakkındaki açık sözlüydü.

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio

Rubio, 2020’de Çin hükümeti tarafından iki kez yaptırıma uğradı ve Çin’i ziyaret etmesi de yasaklandı. Başlangıçta, Çin’in bu yaptırımlar nedeniyle Rubio ile etkileşime girip girmeyeceği konusunda bile soru işaretleri vardı; ancak, 21 Ocak’ta Dışişleri Bakanı olarak göreve başladıktan sonra Çin Dışişleri Bakanı ve Merkez Dışişleri Komisyonu Ofisi Müdürü Wang Yi ile bir telefon görüşmesi yaptı. Özellikle Wang, Rubio’ya “haozi weizhi” demişti, bu da çeşitli şekillerde “uygun şekilde davran” veya “kendine göre davran” olarak çevrilebilir.

Trump ayrıca, bir diğer Floridalıyı, Temsilciler Meclisi Üyesi Mike Waltz’u Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak atadı. Rubio gibi Waltz da, Çin’e karşı son derece sert tutumlar takınmıştı: örneğin, Çin’in çok önem verdiği 2022 Pekin Olimpiyatları’nın boykot edilmesini desteklemişti.

Öte yandan, daha önce Fox News’da TV sunucusu olarak çalışan ve hükümet deneyimi olmayan Savunma Bakanı Pete Hegseth’in Çin hakkında çok derinlikli bir görüşü yok gibi görünüyor. Ancak Hegseth, American Crusade (Amerikan Haçlı Seferi/Mücadelesi) adlı kitabında Çin’in “Demokratlar, solcular, laiklik, feminizm ve İslâm” ile birlikte ABD için en büyük tehdit olduğunu yazdı. Daha da önemlisi, Hegseth göreve geldiği ilk gün “Komünist Çin’in, Hint-Pasifik’teki saldırganlığını caydıracağını” söyledi. Hegseth’in açıklamalarında Çin’den, “Komünist Çinliler” olarak bahsettiğine dikkat çekelim.

Trump Yönetimi’ndeki bir diğer “Çin Şahini”, Çin’i “İkinci........

© P24