menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Atatürk'ün Kızılderili dil notları

33 21
26.04.2025

Atatürk’ün Kızılderili dili ile Türkçenin ortaklığını bulan ve gösteren kişisel notlarını aktarıyorum. İşte Atatürk’ün dünya biliminin üstünde bilimsel zekası, esprisi bugün bile kavranamıyor. Buradaki tüm sözcükleri Atatürk işaretlemiş, 137’sini verdim. Bazılarının yanına Türkçe karşılıklarını yazmış, 100’den fazla maddede. Amerika’yı yeniden keşfediyoruz.

Bu dünya dilbilimi açısından devrim niteliğinde bir çalışma. Çok çok önemli. Neden önemli, neden devrim? Çünkü Asya kıtasındaki Türk yurtlarından 20-25 bin yıl önce ayrılan Amerikan yerlilerinin dillerinde Türkçe köklerin yoğun bir oranda bulunduğunu gösterirseniz Türkçenin dünyanın en eski dili olduğunu kanıtlarsınız. En azından bugün Kuzey yarıkürede konuşulan dillerden eski olduğunu, asıl kök olduğunu ispat edersiniz. Atatürk bunu sezgisel olarak görmüş, ben sav olarak ileri sürüyorum. Dünya biliminin zeka düzeyi bunu anlayabilmekten uzak.

Atatürk bunun bilincindeydi. Birçok Amerikalı bilim insanı da bunu biliyordu ve yazmışlardı. Bu yazarlardan en ünlüsü ABD kurucu başkanı Thomas Jefferson idi. Kızılderili dillerinin Altay Türk dilleri kökünden geldiğini belirtmişti. Atatürk o nedenle Meksika’ya elçi olarak gönderdiği Tahsin beye Amerikan yerli dillerini araştırma görevi vermişti. Tahsin bey bu görevini layıkıyla yaptı, dosyalar hazırladı. Bulduğu ilginç örtüşmelerden biri Maya yerlilerinin dağlara “tepek” demesiydi, yani bizim “tepe”. O yüzden Ata ona Mayatepek soyadını verdi.

Mayatepek’in sözlüğü dışında yedi Kızılderili sözcüğü daha taramıştım. Amerika’nın değişik bölgelerindeki değişik kabilelere ait sözlüklerdi bunlar. Bu da dokuzuncu oluyor. Ortaklık yoğun ve kesin.

Haydi başlayalım Ata’nın notlarına. (Buraya kitaptaki tüm sözcükleri almadım.)

Eser: Maya Dili, Yucatan Meksika Yerlilerinin Kullandığı Grafik Sistemle İlgili Bir inceleme; Yazar: M. Brasseur de Bourbourg, Rabinal Guatemala Yerlilerinin Eski Kilise İdarecisi, Meksika Bilimsel Komisyonu Üyesi; Paris – 1872

Kaynak: Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar, Anıtkabir Derneği Yayınları, Cilt 20, S. 135-201

ÖNEMLİ NOT: Burada büyük harfle yazılan Kızılderili sözcükleri Fransızca okunuşlarına yakın yazılmış. O şekilde okunursa, hiç değilse İngilizce gibi okunursa benzerlik daha belirgin görülür.

UAAXAC: Sekiz

BA, BAY: Böylece

CA: Ki anlamına gelir … Fransızca “que” ve Atatürk Türkçe “ki” yazmış yanına

ACAN: Anne tarafından dayı

ACAK: Dayının kız veya erkek yeğenine taktığı ad (Atatürk yanına “uşak” yazmış) (Bu son iki sözcük hem “amca” hem “bacanak” ile ilişkili görülmüş olabilir. Benim notum)

ACANAK: Küçük göl oluşturan, bataklıklı ( “akanak”, “akmak” köklü B.N. )

ACHE HOLA: Acı hey, acıdan (acı, ağrı – Atatürk okla işaretlemiş)

AHAU: Birçok anlamından biri de derebeyi, hükümdar, prens vb. (Atatürk yanına “ağa” yazmış.

AHAU-CUTZ: Hindi, tavus kuşu (Atatürk yanına “tavus” yazmış)

AHBULUC-BALAM: Bir Tanrı adı

AHAN, AHAAN: Birini suçüstü yakalayan kişinin çıkardığı ünlem

AHCAX: Avrupa horozu (Atatürk yanına “kakaş” yazmış)

AN: Yukarıda, yardımcı, yükselen bir şeyi destekleyen, önde olan … Bundan Ant dağları ve Antil bölge adı türemiş. Türkçe “ön” ?

ATAN: Kadın, eş (Atatürk yanına “hatun” yazmış)

BAAL: Büyük, ünlü, saygın, soylu, görkemli, beylik… “Bilge” ?

BAAT: Balta … Atatürk yanına paraf gibi bir işaret koymuş

BAL: Hanımın erkek kardeşi, bacanak, enişte… Atatürk yanına “baldız” yazmış soru işareti koymuş.

BEE: Acı ve hayranlık ifade eden ünlem

BEY: Böyle (Ata yanına “böyle” yazmış)

BIBIL: Kıvrılmış kağıt, kitap (Ata okla........

© OdaTV