Tespit 1)

İsrail, 1948’de kurulduğunda nüfusun çoğunluğunu Avrupa’dan gelen Aşkenaz göçmenler oluşturdu; özellikle Doğu Avrupa ve Almanya’dan...

Siyonist hareketin kurucuları; Theodor Herzl, David Ben-Gurion, Chaim Weizmann gibi isimlerin hemen hepsi Aşkenaz’dı. Devletin kurucu partisi Mapai (daha sonra İşçi Partisi) Aşkenaz kökenliydi. (Ki, 1917 Bolşevik Devriminden etkilenmiş solculardı.)

Dolayısıyla İsrail devletinin ideolojisi, dili (İbranicenin yeniden canlandırılması), kurumları, ekonomisi ve askeri yapılanması Aşkenaz kültürü etrafında şekillendi.

İsrail’de ayrıca, sayıları çok az olan yerli Yahudiler ile 1950’lerden sonra ülkeye Orta Doğu ile Kuzey Afrika’dan gelen Mizrahiler vardı. Bir de İspanya-Portekiz kökenli Sefaradlar geldi...

Ancak bu son iki grup genellikle düşük gelirli mahallelere yerleştirildi. Eğitim, ordu, bürokrasi gibi alanlarda Aşkenazlara göre daha az temsil edildi…

Bu iki grup kültürel olarak “geri” ya da “doğulu” olarak görülerek sistematik ayrımcılığa maruz kaldı.

1950-1970 arası dönemde İsrail’de fiilen bir Aşkenaz elit - Mizrahi alt sınıf ayrımı oluştu. (Sefaradlar siyasette, Mizrahi kimliğin içinde eridi.)

1970’ler sonunda neoliberalizm/“yeni muhafazakârlık” ideolojisi ile tanışan İsrail, hızla sağa kaydı. Bu süreçte Aşkenazlar bile laik-dindar olarak bölündü…

Devam edeyim:

Tespit 2)

1980’lerden sonra özellikle Likud Partisi (Menahem Begin, sonra Binyamin Netanyahu) döneminde Mizrahiler siyaset sahnesine daha fazla çıktı. Sadece Mizrahi Likud yoktu; Mizrahilerin/Sefaradların destek verdiği Şas/Tevrat Muhafızları Partisi ve Haredi/ultra ortodoks partiler Netanyahu ile........

© Nefes