Benim böyle başlık atmam çok kişi için sürpriz olacaktır.

Başlığa döneceğim ama önce bazı bilgiler sıralamalıyım:

Cedit/yeni hareketi nedir, buradan başlamalıyım:

Ceditçilik veya Usûl-i Cedit hareketi, 19. yüzyılın sonlarında Rusya’da Türk-Müslüman halklar arasında ortaya çıkan eğitim odaklı modernleşme hareketiydi.

Burjuva demokrat bu hareketin temel hedefi şunlardı:

-Medreselerdeki skolastik eğitimin yerine modern bilim ve dil temelli eğitim getirmek…

-Türk dili ve kültürünü canlandırmak, Arapça-Farsça etkisinden arındırılmış sadeleştirilmiş Türkçe kullanmak…

-Kadın eğitimi ve basın-yayın faaliyetleri gibi alanlarda toplumsal reformlar yapmak… Vs.

En önemli temsilcisi, Kırım’da doğmuş Türk entelektüel İsmail Gaspıralı (1851–1914) idi… “Dilde, fikirde, işte birlik” sloganıyla hem kültürel hem siyasi Türk birliğini savundu.

Gaspıralı, “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” şiarını savunan Ziya Gökalp başta olmak üzere birçok Osmanlı/Türk milliyetçisini etkiledi. Tercüman gazetesi ile sadece Kırım’da değil, Rusya’daki çok Türk/Müslüman toplulukları da etkiledi.

İstanbul’daki Türkçü aydınlar (Ahmet Ağaoğlu, Yusuf Akçura, Sadri Maksudi Arsal, Ali Bey Hüseyinzade) Cedit çevresinde yetişti, sonra Türkiye’ye gelerek Türkçülük hareketini şekillendirdi…

Rusya’da gerçekleşen sosyalist Bolşevik Devrimi, bu Türkçüleri nasıl etkiledi?

Lenin önderliğinde komünistler, ezilen ulus milliyetçiliği ile ittifak yaptı. Hedef, güvensizlik ve sürtüşmelerin kaynağı olan sınıfsal eşitsizlikleri ortadan kaldırmaktı.

Çarlık dönemindeki “halklar hapishanesini” özgürleştirmekti.

Bu ve benzerleri uygulamalar Türk Müslüman halklar arasında devrime sempatiyi artırdı. “Müslüman Komünist........

© Nefes