Tarixdə ilişib qalan xalqların sırasında biz də varıq. Eyzən 33-35, 100-120 il əvvələ boylanar, olub-bitən hadisələri təhlil edər, nəticələr çıxarar, hökmlər verərik. Bəzən hətta eyni şeyi 500-600, 1000-1400 il əvvəlki tarixi hadisələrə nəzərən də edirik.

Bu günlərdə başlayan və toz-tozanağı hələ də yatmamış Şah İsmayıl-Sultan Səlim qovğası da bu xasiyyətimizdən qaynaqlanır.

Tək biz deyilik. Tarixdə ilişib qalan başqa xalqlar da var. Müsəlman dünyasının bir hissəsi hələ də İslamın yeni-yeni təşəkkül tapıdığı dönəmdə baş verən hadisələri müzakirə edir, faciələri yenidən, içindən keçirə-keçirə yaşayır. O vaxtdan bəri azı 40 nəsil dəyişib, o hadisələrdə iştirak edənlərin qanını 0,00000001 əmsalda daşıyanlar da həyatda yoxdur, amma ixtilaf bitməyib.

Müasir monqolların həlledici çoxluğu Çingiz xan dövründə qalıblar, oturub-durub keçmiş əzəmətlərindən danışır, Koreyadan Macarıstana, İraqa qədər yüz ölkəni fəth edə-edə gedən babalarından bəhs edilər. Onlar qürurla “fəth” dediyi şey “fəth olunmuş” ölkələrdə “işğala və qırğına məruz qalmaq” kimi dəyərləndirilir.

Ukraynada monqol xanlarının yürüşlərini, amansız qətliamları, kütləvi zorlamaları unutmayıblar. Tarix kitablarında knyazların üzərinə düzülmüş........

© Müsavat