1967-cı il. Məşhur “Altı günlük müharibə”dən az sonra! Sudanın  paytaxtı Xartum şəhəri. Bəli, məhz onda Ərəb Liqası ölkələri məşhur “Xartum sazişi”ni qəbul etdilər, hansınn ki, əsas məğzi “üç yox” prinsipi idi: İsraillə sülhə yox, İsraili bir dövlət kimi tanımamaq, onunla heç bir danışıq aparmamaq.

Bəli, bu hadisədən sonra Yaxın Şərq müstəvisində də sanki əsl “soyuq müharibə” başladı, Fələstin-İsrail münaqişəsi sözün əsl mənasında dönüb ərəb - İsrail qarşıdurması oldu, “Xartum sazişi” də bunun ideoloji fundamentinə çevrildi.

Düzdür, regiondakı proseslər bununla tamamilə statik bir məzmun almadı, “üç yox” prinsipindən də xeyli kənaraçıxmalar oldu: müxtəlif dövrlərdə ən müxtəlif ərəb dövlətləri öz problemlərini həll etmək üçün İsrail dövlətilə seperat danışıqlara getdilər və odur, illər keçəndən sonra “Xartum sazişi” də daha çox tarixin bir səhifəsi kimi anılmağa başladı...

İndi 2025-ci ildir. Amma ki, Yaxın Şərq bölgəsində atəşlər hələ də sönmür, neçə ildir Qəzzada müharibə dayanmır, fəqət, bununla belə, ərəb-İsrail müstəvisində birləşdirici təşəbbüslər........

© Müsavat