Güzellik, kadınlar için hiçbir zaman sadece estetik olmadı. Bazen görünürlük, bazen kabul, bazen hayatta kalma stratejisi olarak işlev gördü. Peki, bugün kadınlar güzelliği nasıl geri alıyor? Estetik hâlâ bir boyun eğme biçimi mi, yoksa direnişin ta kendisi mi?

“Kadın yalnızca kendisi olmakla kalmaz, nasıl göründüğünü de izlemek zorundadır.”

— John Berger, Görme Biçimleri

Umberto Eco’nun Güzelliğin Tarihi kitabını elime ilk aldığımda hissettiğim şey bir estetik yolculuğa çıkmaktan çok, ideolojilerin şekillendirdiği bir dünyaya adım atıyor olmaktı. Eco’nun sayfaları arasında dolaşan Venüsler, madonnalar, tanrıçalar… Hepsi çok güzeldi. Ama hiçbiri kendileri değildi.Çünkü güzellik tarihi, aslında bir bakış tarihidir. Ve o bakışın çoğu zaman sahibi bir erkekti. Kadın, o bakışa göre şekillendirildi, o bakışa göre değer kazandı. Bazen tanrıça oldu, bazen günahkâr — ama hep tanımlandı.Estetik, kadın için hiçbir zaman sadece “güzel” olmakla ilgili olmadı. Güzellik bir araçtı. Kabul görmek, sevilmek, görünür olmak, hatta hayatta kalmak için gerekli bir “araç”. Ve bu araç çoğu zaman kadının elinde değil, ona bakanın elindeydi. Berger’in dediği gibi: Kadın kendisini hem bir özne olarak var etmeye çalıştı, hem de sürekli olarak kendine dışarıdan bakmak zorunda kaldı.

Peki ya şimdi? 21. yüzyılda kadınlar bu bakışı ne kadar geri çevirebildi? Estetik tercihlerimiz gerçekten bizim mi?Bugünün estetik idealleri hâlâ bedenleri hizaya sokmaya çalışıyor. Sosyal medyada filtreli güzellikler, klinik estetik normları, “doğal” görünen ama üretimden geçmiş yüzler… Kadınlar hâlâ bakılmak için var. Ama artık yalnızca erkek bakışı değil, algoritmik bakış da devrede. Güzellik, bir meta olarak dolaşımda. Estetik, yine bir “pazarlanabilirlik” aracına dönüştürülüyor.ama direniş de tam burada başlıyor. Kadın sanatçılar, yazarlar, küratörler, aktivistler bu düzene karşı yeni bir estetik inşa ediyorlar. Bedenlerini kendilerine geri alıyor, hikâyelerini kendi kelimeleriyle anlatıyorlar. Kendine bakmak........

© Muhalif