menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

İSLAMDA TİCARET AHLAKI

9 24
27.04.2025
İslâm’da meşru daire çerçevesinde ticaret yapmak; helâl kazanç yollarından biridir. Yüce Allah Kur’an-ı Kerim’de, insanlara alış verişi helâl[1] kıldığını bildirmektedir. Diğer yandan, “Birbirlerinin mallarını haksız yollarla alıp yememelerini, bunun helâl olmayacağını; ancak karşılıklı rıza ile yapacakları ticaretin meşru ve helâl olacağını”[2] ifade ederek, yapılması istenen ticaretin helâl ölçülere uygun olması gerektiğine dikkatleri çekmektedir.

Şüphesiz helâl ve meşru bir ticaret yapabilmek için ticarî prensipleri, diğer bir ifadeyle ticaret ahlâkını öğrenmek ve uygulamak şarttır. Bu prensip ve ahlâkî ölçüleri bu yazımızda muhtasar olarak yazmaya çalışacağım:

Tacir, öncelikle ticaretini helal zemin üzere inşa edecek ve müşterisini aldatmayacaktır: Tüccar, dürüstlüğü ve doğru sözlülüğü ile müşteriye/tüketiciye güven vermelidir. Resûl-i Ekrem (s.a.v.) Efendimiz bir hadis-i şeriflerinde şöyle buyurmuştur: “Doğru sözlü ve güvenilir tüccar (ahirette) Peygamberler, Sıddıklar ve Şehitlerle beraber bulunacaktır”[3]. Müşterinin gafletinden veya bilgisizliğinden faydalanıp, sağlam ve kullanışlı olmayan, kusurlu bir malı ona satmak, İslâm ahlakıyla, ticaret ahlakıyla bağdaşmaz. Nitekim bir gün Peygamberimiz (s.a.v.) Medine pazarını dolaşırken, tahıl satan birisinin yanına gelmiş, elini buğday torbasına daldırmış, mahsulün altının ıslak olduğunu görünce sormuş: “Nedir bu?” Satıcı: “Yağmur yağmıştı, ondan dolayı ıslandı” diye cevap verince; Resûlullah (s.a.v.): “Niçin o ıslak tarafı halkın görebilmesi için üste getirmedin?” diye mukabelede bulunduktan sonra: “Bizi aldatan bizden değildir”[4] ikazını yapmış ve; “Kusurlu bir malı, ayıbını söylemeden satmak, bir Müslümana helâl olmaz”[5]

buyurmuştur. Bu nedenle Müslüman tüccar, kalitesiz malı, kaliteli malla karıştırmamalı, kötüyü iyiden ayırmalı, malın kusuru varsa açıkça söylemelidir.

Ticaret icra edilirken, yalan yere yemin edilmemeli: Ticarî maksatla veya başka maksatlarla yalan söylemek, yalan yere yemin etmek, Allah’ın yüce adını, O’nun haram kıldığı hususlarda kullanmak, basit menfaatler için insanları, “Vallahi, Billahi, Tallahi” diyerek, Allah ile aldatmak, büyük günahlardandır. Tacir, hileli ölçüp tartmamalı, İhtikâr yapmamalı: Bir ticarî malı stoklayıp, piyasaya arzını geciktirmek anlamına gelen ihtikar; fiyatların yapay bir şekilde yükselmesine ve normal piyasa seviyesinin üzerine çıkmasına sebep olur. Tüccar, müşterisine iyi davranmalıdır: Peygamberimiz (s.a.v.); “Satarken ve alırken, borcunu isterken ve öderken kolaylık gösteren kimseye, Allah

merhamet eylesin”[6] hadis-i şerifiyle, Allah’ın rahmet ve sevgisinin birbirine iyi........

© Mir'at Haber