Zekeriya Hoca adıyla ma’ruf Zekeriya Alioğlu, 1855 yılında, Osmanlı toprağı Karaçay-Çerkes sınırlarındaki Hurzuk’ta doğdu.

Dedesi Ali, Dağıstan’ın başkenti Mohaçkale’de müderrislik yapan tanınmış bir âlimdir. Zekeriya Hoca da dedesinin izinden yürümüş, ilk, orta ve lise tahsilini doğduğu yerde bitirmiş; Üçkol Üniversitesi “Din bilimleri” ve “Lisan Bölümü”nü başarıyla tamamlayarak “Müderris” olmuştur.

Zekeriya Hoca, gerek İslâmî ilimlere gerekse lisana vukufiyetiyle temayüz eden bir âlimdir. “Arapça, Farsça, Rusça, Rumca ve Osmanlı Türkçesi” bilmektedir.

Osmanlı Devleti, 1829 Edirne Antlaşması ile Kafkasya üzerindeki haklarından vazgeçmek zorunda kalınca Kafkasya bölgesindeki halklar Ruslarla baş başa kalmıştır. Kafkas halkları Edirne Antlaşması’nı tanımamıştır. Ruslar, 1837’de Karadeniz kıyısı boyunca karakollar ve kaleler inşa etmiş, 1839 yılı sonlarında bölge halkı, Ruslar tarafından hem karadan hem denizden kuşatılmıştır.

Osmanlı Devleti’nin yardımının Kafkasya’ya ulaşmaması sonucu 1829’da Ruslarla savaşmaya başlayan bölge halkı, 1859 yılında Şeyh Şamil’in Ruslara teslim olmak zorunda kalmasından sonra katliam ve soykırıma tabi tutulmuştur. 1864 yılına gelindiğinde bölge halkları bölgeden zorla sürgün edilmiştir. İşte Zekeriya Hoca’da bu süreçte eski Osmanlı toprağı Kafkasya’dan yeni Osmanlı ülkesi Anadolu’ya gelmiştir.

Sultan II. Abdülhamid Han’ın Ruslara karşı vatan toprağını savunan ve sürgün edilen Karaçay Türklerini Osmanlı’nın merkezine daveti hengâmında (1878 yılında) babası Ali, kız kardeşi Şamahan ve ulemadan dayısı Ömer Efendi’yle birlikte Türkiye’ye intikal etmiştir.

Önce Samsun, ardından Çorum ili Alaca ilçesi Karlıkaya’ya gelmiş, dayısı Ömer Efendi Çorum’da kalmış, Zekeriya Hoca babası Kumuk Ali, Tokat ili Zile ilçesine göç etmiştir. Babası burada vefat etmiş, Zekeriya Hoca, önce Zile ilçesi Hasanağa köyüne, ardından Artova ilçesine bağlı Tekke köyü, yine aynı ilçenin bir köyü olan Alpuderesi’nin üst boğazında bir süre ikamet ettikten sonra 1903 yılında Artova ilçesine bağlı Karaçay köyüne yerleşmiştir.

Zekeriya Hoca, babasının vefat ettiği Zile ilçesiyle bağını kopartmamış, Zile isyanında “Hürriyet ve Şeriat” grubuna adı........

© Milli Gazete