Uluslararası ilişkiler literatüründe yumuşama olarak nitelendirebileceğimiz süreç ilk olarak I. Dünya Savaşı öncesinde Almanya ve Fransa arasındaki ilişkileri tanımlarken karşımıza çıkmıştı. Söz konusu ilk yumuşama denemesi büyük bir felaketle, yani Birinci Dünya Savaşı ile sonuçlandı. Yumuşamanın hemen ardından patlayan savaş, yalnızca Avrupa’yı değil; bütün bir dünyayı yangın yerine çevirmişti. Yaklaşık 4 yıl kadar süren savaşın ardından güç dengeleri değişti ve Almanya Versay gibi zorlu bir anlaşmayı imzalamak zorunda kaldı.

Versay Antlaşması’nın dayattığı zorlu şartlarla İkinci Dünya Savaşı’na sürüklenen dünya hepimizin malumu iki kutuplu bir eksene evrildi ve uzun bir süre güç dengesini koruma yollarını aradı. Neo-Liberalizm ve Komünizm gibi keskin iki kutbun sonucu da Soğuk Savaş oldu. İşte bu soğuk savaş günlerinde dilimize “yumuşama” olarak çevrilen “detente” kelimesi, dönemin ABD Başkanı Richard Nixon’un dış politikasını tanımlamak için kullanıldı.

Soğuk Savaş’ın ortasında, Küba Füze Krizi’nin ardından Berlin Duvarı gerilimiyle tırmanan tansiyonun yol açabileceği yeni bir nükleer felaketin eşiğinde Sovyetler Birliği ile Amerika Birleşik Devletleri gerilimi azaltma yoluna gitti. Her iki tarafın da yeni bir savaş istemediği, kaynaklarının tükendiği ve savaşın maliyetleriyle yüzleştiği bir ortamda 1969’dan itibaren Sovyetler Birliği ile ABD arasında tarihî bir yakınlaşma dönemi başladı.

Bu dönemin en dikkat çeken simaları, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Leonid Brezhnev ile ABD Başkanı Richard Nixon’du. İki lider arasında kurulan şahsi arkadaşlık ilişkisi, krize sürüklenen dünyada barışın yollarını aramak üzerineydi. Yerine göre Moskova’da, yerine göre Washington’da sayısız resmi ziyaret yapıldı; ikili, birbirine hediyeler vererek dostluk mesajları yolladı. Masada unutulmayan konuların başında balistik füzelerin sayısını düşürmek, stratejik nükleer kapasitenin kontrolde tutmak geliyordu.

SALT (Stratejik Silahların Kısıtlanması) anlaşmaları imzalandı; füze savunma sistemlerinin sınırlandırılması gibi adımlar atıldı. Maksat, dünyayı yeni bir tehlike alanından korumak ve Soğuk Savaşı bitirmekti. Nitekim bu yakınlaşmanın sonucunda, 1973’te Brezhnev tarihe geçecek, “Soğuk Savaş bitti” ifadelerini kullandı. Oysa her iki taraf da bir yandan barışı korumaya çalışırken, diğer yandan güç kazandıran bu sessiz yarışta silah stokunu artırmaya da devam etti.

Ancak bu “yumuşama” dönemi tüm dünyada olumlu sonuçlar........

© Milli Gazete