Mustafa Kemâl’in Hâmîsi: Kont Sforza

Hiç şüphesiz, 20. asır Türkiye târihinin hakkında derinlemesine araştırma yapılması lâzım gelen anahtar şahsıyetlerinden biri de, İtalyan Devlet adamı Kont Carlo Sforza’dır.

Sforza, İtalya ve Avrupa’da, bilhassa Demokrasi nâmına Faşizm aleyhdârı mücâdeleleri ve Avrupacılığı (Avrupa Birliği tarafdârlığı) ile tanınan bir siyâsetçi ve hâriciyecidir. Avrupa Medeniyetinin üstünlüğüne inanan Sforza, fikirlerini İtalyanca ve Fransızca têlîf edilmiş birçok kitabla da müdâfaa etmiş ve Avrupa’nın hem siyâsî, hem de fikrî târihinde iz bırakmıştır.

Genclik çağında daha ziyâde hâriciyeci sıfatıyle îfâ ettiği mühim vazîfeleriyle dikkati çekiyor. Olgunluk ve yaşlılık çağlarında, iki def’a, 1920-1921’de Giolitti ve 1947-1951’de De Gasperi Hükûmetlerinde Hâriciye Vekâletinin başına geçtiği görülüyor. Bu ikinci Hâriciye Vekîlliği devresinde birçok milletler arası muâhedeye imzâ attı, ki bunlardan en mühimmi, İtalya’nın (Avrupa Birliği’nin temeli sayılan) Avrupa Kömür ve Çelik Birliği’ne girmesini sağlayan Schuman Planı’dır (1951). (https://wikimonde.com/article/Carlo_Sforza; 24.12.2017)

Bizim zâviyemizden en mühim faâliyeti, Mondros Mütârekesinden sonra, Îtilâf Devletlerinin menfâatlerini temsîlen İstanbul’a gönderilen (geniş salâhiyetlerle mücehhez) üç Fevkalâde Büyük Elçiden (“Haut-Commissaire”, “Yüksek Âmir”) biri olmasıdır. (Amiral Calthorpe İngiltere’yi, Amiral Amet Fransa’yı ve Sforza da İtalya’yı temsîl ediyordu.)

Sforza, tâkîb ettiği siyâsetlerden de tahmîn olunabileceği gibi, faâl bir Masondu. (İtalo Romano, “European Council on Foreign Relations e il progetto pan-europeo”, http://www.oltrelacoltre.com/?p=13820; 29.12.2014) Mason idealleri uğrunda sarfettiği gayretler, Grande Oriente d’Italia tarafından, adına bir Loca ihdâsıyle taltîf edilmiştir. Bu, Massa şehrindeki 606 numaralı Carlo Sforza di Massa Loggia’dır.

(http://www.grandeoriente.it/category/eventi-del-15... 24.12.2017)

Grande Oriente d’İtalia’nın İnternet Stesinde, Massa şehrindeki Sforza Locası’nın, 26 Mart 2011 günü, Pontremoli şehrindeki Napolyon Oteli’nde, İtalya Birliği’nin kuruluşunun 150. yıl dönümünü tes’îd edeceği haberi…

***

Sforza’nın, 1918-1919’da, Îtilâf Devletlerinin İstanbul’daki üç Fevkalâde Elçisinden biri sıfatıyle Mustafa Kemâl’i himâyesi altına almasında, İstiklâl Harbi ve sonrasında da ondan desteğini hiç eksik etmemesinde ve kitablarında kendisinden dâimâ sitâyişle bahsetmesinde, muhakkak ki İtalya’nın âlî menfâatlerini koruma endîşesi yanında (Sforza’ya göre, Anadolu bölünmemeli, orada demokratik, laik bir devlet kurulmalı ve bu mücâdelesinde kendini destekleyen İtalya’ya iktisâdî avantajlar tanınmalıydı), bu masonî bağın (her ikisinin de Grande Oriente d’İtalia’nın birer müntesibi olmasının) da büyük têsîri olduğu âşikârdır.

İngiliz müellifi Lord Kinross (1904-1976), Türkiye’deki (İsmet İnönü’nden Hasan Âli Yücel’e kadar) geniş bir Kemalist Devlet adamı kadrosunun yardımıyle kaleme aldığı, bu bakımdan âdetâ yarı-resmî bir hüviyet arzeden Atatürk; Bir Milletin Yeniden Doğuşu isimli kitabında, Sforza ile Mustafa Kemâl arasındaki münâsebet hakkında şu mâlûmâtı veriyor:

“[Muhtemelen 1919 başlarında,] Kont Sforza’nın aracılarından biri, [âşikâr ki Osmanlı Saltanat ve Hilâfetinin yerine] milliyetçi [yâni laik] bir hükümet kurmak konusunda Mustafa Kemal’le Fethi’nin ağzını aradı. [Ali Fethi Okyar’ın da Macedonia Risorta mensûbu olduğunu hatırlayalım!] Ayrıca iki aracı da –İtalyanları tutmakta olan iki Türk gazetecisi- İzmir gerisinde Yunanlılara karşı Mustafa Kemal’in komutasında girişilecek bir askerî direnmeyi İtalyanların silâhla destekleyeceğine söz........

© Milat