İnternet’te geçenlerde dolanırken “Zincirli Hürriyet” adlı gazeteye rastladım.

“Zincirli Hürriyet”, Türkiye’de sosyalist hareketin öncülerinden Mehmet Ali Aybar’ın (manşet fotoğrafı) 1947’de önce İzmir’de, daha sonra İstanbul’da çıkardığı gazetenin adı..

Aybar (1908-1995) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu. Devletler Hukuku Doçenti. Gazeteci, siyasetçi, yazar, sporcu. 1971’de kapatılan Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) Genel Başkanı (1962-1969), 13. ve 14. dönem İstanbul Milletvekili.

Bizim kuşak (68 kuşağı) Aybar’ın, TİP Başkanı olduğu yılları iyi hatırlar. TİP’in 15 milletvekili ile TBMM’de ses getirdiği yıllardı o yıllar. Başta gazeteci Çetin Altan, TİP’li milletvekillerinin Meclis kürsüsünden, bozuk düzen üzerine işçiyi, emekçiyi sömürenler üzerine yaptıkları konuşmalar, iktidar milletvekillerince öfke, kamuoyunda ise ilgiyle izlenirdi. İzlenmesine izlenirdi de, işçilerin, emekçilerin önemli bir kesimi düzenden memnun olmalılar ki gider gider patronların partisine, iktidardaki partiye oy verirlerdi bugünkü gibi. Solcu aydınlara da bol bol hayal kırıklıkları ve türlü çeşitli baskılar kalırdı. Bugünkü gibi…

Aybar’ın siyasetle haşır neşir olduğu yıllar CHP’nin tek parti olarak iktidarda olduğu 1940’lı yıllarda başlar. 1945’ten itibaren ülkede demokrasi rüzgarları esmeye başladıktan sonra önce Hür adlı bir gazeteyi hafta sonları İstanbul’da yayınlamayı denedi. Gazetenin sıkıyönetim tarafından yasaklanması üzerine İzmir’de 5 Nisan 1947’den itibaren Zincirli Hürriyet gazetesini çıkarmaya başladı.

CHP’nin tek parti yönetimine sert eleştiriler getiren Hür ve Zincirli Hürriyet gazetesinin yazarları arasında Orhan Veli, Oktay Rıfat, Sabahattin Ali, Cami Baykut, Aziz Nesin, Zekeriya Sertel, Behice Boran gibi aydınlar ve edebiyatçılar vardı.

Zincirli Hürriyet’teki eleştirel yazılara gelen tepkiler sonunda fiili saldırı boyutuna ulaştı. Gazete, kışkırtmalar sonucu 100-150 kişilik bir grup tarafından “Kahrolsun komünizm” sloganı ile basıldı ve tahrip edildi. Gazetenin nüshaları meydanda yakıldı. Bu olaydan sonra gazeteyi basacak matbaa bulamayan Aybar, İstanbul’a döndü. Aybar, İstanbul’da sıkıyönetimin kalkması üzerine Zincirli Hürriyet’i tekrar çıkarmaya girişti ve 5 Şubat 1948 tarihinde birinci sayı yayınlandı. Fakat matbaalara yapılan baskılar sonucu bunu sadece bir sayı başarabildi.

Gazetenin 5 Şubat 1948 tarihli nüshasını arşivde bulmak mümkün. Bu nüshada iki yazı dikkat çekiyor. Biri Aziz Nesin’e, diğeri Sabahattin Ali’ye ait.

Atatürk’ün Türk Gençliğine Hitabesi’nden esinlenen Aziz Nesin’in CHP’yi hedef alan yazısı şöyle:

“Ey Türk Faşisti!

Birinci vazifen Türk matbaalarını yıkmak, makineleri ısırmak, demirleri dişleyip duvarlara saldırmaktır.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegane temeli gazeteleri çamurlara serip üzerinde ağzın köpürünceye kadar tepinmektir.

Bu temel partinin hazinesidir.

Bir gün nümayiş yapmak için emir alırsan bütün polisleri yanıbaşında bulacaksın.

Meydanlarda kitaplarını yaktığın namuslu insanlar, bütün dünyada eşi emsali görülmemiş şekilde işkenceye tabi tutulabilir. Emniyet müdürlüğümüzde dövülebilir. Demir Ahmet tarafından sövülebilir. Bütün mülkleri zaptedilmiş matbaaları yıkılmış, gazeteleri kapatılmış, evleri tarumar edilmiş, çoluk çocuğu dağıtılmış, haneleri işgal, kendileri perişan edilmiş olabilir.

Bütün........

© Medya Günlüğü