Sabah evden çıkmak üzereyken çocuğunuz bir türlü hazırlanmak bilmez; oyuncağını bırakamaz, çorabını giymeyi unutur. Veya akşam ödev yapması gerekirken “birazdan yapacağım” diyerek saatleri geçirir. Belki de istediği alınmadığında veya bir oyunu kaybettiğinde öfkeyle ağlar, hatta etrafına vurur.
Aslında çocukların böyle davranması oldukça olağan; çünkü kendini kontrol etme, yani öz yönetim becerileri henüz gelişim sürecindedir. Öyleyse, öz yönetim tam olarak nedir ve niçin böylesine önemli bir beceri olarak görülüyor?

Kendi Kendini Yönetebilen Çocuklar Yetiştirmek

Çocuğunuzun “kendi kendinin rehberi” olabilmesi yani, kendi duygu, düşünce ve davranışlarını kontrol edip yönlendirebilme becerisine öz-yönetim diyoruz. Dikkatini toplamak, duygularını düzenlemek, istek ve dürtülerini frenlemek, plan yapmak gibi günlük yaşam becerilerinin pek çoğu öz yönetime dayanır. Basit bir ifade ile, küçük bir çocuğun kendi "içindeki motoru"nu kontrol etmeyi öğrenmesidir.

Öz yönetim becerisi gelişmiş bir çocuk, çok istediği bir oyuncak başkasının elindeyken içinden hemen gidip oyuncağı kapmak gelse bile sırasını beklemeyi başarabilir. Böylece olumsuz bir davranış yerine sabretmeyi ve paylaşmayı öğrenir; ya da canı oyun oynamak istese de önce ödevini yapması gerektiğini hatırlayabilir.

Bu becerinin duygusal boyutu, bir önceki yazımda bu köşede ele aldığımız duygu düzenleme becerisini de içerir (“Fırtınalı Anlarda Sakin Kalabilmek: Çocukların Duygu Dünyasına Yolculuk”). Yani öz yönetim, çocuğun hem duygularını tanıyıp kontrol edebilmesini, hem de davranışlarını ve dikkatini yönlendirebilmesini kapsar.

Öz yönetim becerisinin üç temel boyutu vardır: duygusal, bilişsel ve davranışsal. Duygusal boyut, çocuğun duygularını anlama ve düzenleme becerisidir (işte duygu regülasyonu tam da burada devreye giriyor). Bilişsel (zihinsel) boyut, dikkatini sürdürme, plan yapma, problem çözme gibi düşünce süreçlerini yönetebilmesidir. Davranışsal boyut ise dürtülerini kontrol etme, kurallara uyma ve uygun davranışlar sergileme becerisine dayanır. Bu üç boyut bir araya gelerek çocuğun kendini........

© Kıbrıs Postası