Bosna-Hersek’in göğsü hâlâ çatlak. Toprağına gömülen her bedenle birlikte susmayı değil, sabretmeyi öğrendi. Ama bu sabır, bir süre sonra sessizlik değil, uyutulmuş bir hafıza haline gelir. Ve şimdi, o hafıza yeniden uyanıyor. Milliyetçi ve ırkçı deliliğin yeni adı Sırp Cumhuriyeti lideri Milorad Dodik’in ayrılıkçı açıklamaları, bölgeyi bir kez daha dikenli tellerin ve gölgelerin kıyısına getiriyor.

Savaşın sayılarını hatırladıkça hafızam çığlık atıyor.

1992–1995 arasında yaşanan Bosna Savaşı, Avrupa'nın II. Dünya Savaşı sonrası gördüğü en kanlı etnik temizlikti.

100.000’den fazla insan öldü.

Bunların yaklaşık 38.000’i sivil,

Ve 8.372’si, dünyanın gözü önünde katledilen Srebrenitsa şehitleri idi.

2,2 milyon insan yerinden edildi.

Saraybosna tam 1425 gün kuşatma altında kaldı.

Bu rakamlar, sadece aritmetik değil. Her biri, parçalanmış bir aile, yıkılmış bir şehir, sessizleşmiş bir çocuk demekti.

Politik psikolojinin dehası olarak kabul edilen Kıbrıslı Türk Prof. Dr. Vamık Volkan, etnik çatışmaları açıklarken bir toplumun "büyük grup kimliği"ne sarıldığını vurgular. Bosna’da da yaşanan tam olarak budur.

Dr. Volkan der ki: “Bir büyük grubun kimliği, travmatik geçmiş üzerinden şekillendiğinde, bireysel aklı kolektif tepkilere teslim eder.”

Bu coğrafyada üç ayrı kimlik, üç ayrı travmanın taşıyıcısı:

Boşnaklar: Mağduriyetin ve soykırımın belleği

Sırplar: Tarihsel büyüklük anlatısının gölgesinde

Hırvatlar: Avrupa’ya yakın ama Batı’nın duvarında yalnız

Bosna’da hâlâ “kollektif mezarlıklar” sadece toprak altında değil, siyasi söylemlerde gömülü duruyor. Her seçim dönemi, yeniden bir “tarihe dönüş ayini”ne sahne oluyor.

5 kez Nobel Ödülü adaylığı bulunan Mary Sigourney ve Lifetime Achievement Ödülü sahibi Prof. Dr. Vamık Volkan, etnik çatışmaların psikolojik temellerini analiz ederken, büyük grup kimliğinin önemine vurgu yapar. Bosna Savaşı'nın ardından yaptığı değerlendirmelerde, toplumların geçmiş travmalarının nasıl kolektif hafızada yer ettiğini ve bu travmaların gelecekteki çatışmalara zemin hazırlayabileceğini belirtmiştir.

"Bosna'da yaşananlar, sadece........

© Kıbrıs Postası