Hayatta başarının anahtarı; zeka sahibi olmak ve çalışkanlık mıdır, yoksa kurnazlık ve fırsatçılık mı?

Tüm toplumlar için sorulabilecek bu çok yalın ve temel sorunun cevabı, düşünüldüğü kadar basit değildir ve içinde bulunulan bağlama ve ortama göre değişir.

Öncelikle burada zeka ile kurnazlığın birbirinden farklı olduğunu vurgulamamız gerekir. Zeka, zihnin öğrenme, yeni durumlara uyabilme ve yeni çözüm yolları bulabilme yeteneği iken; kurnazlık, sıra dışı yollarla ve yeri geldiğinde hile ve aldatmaca ile kestirmeden sonuca ulaşma becerisidir.

Konuyu farazi bir model çerçevesinde ele alacağız:

Çocukluktan itibaren, öğrenim gördüğümüz sınıflarda, genel olarak birbirinden farklı kişilik özelliklerine sahip iki tip öğrencinin varlığına tanık olmuşuzdur.

Birincisi; derslerine düzenli çalışan, empati gücü yüksek, özverili, zeki, disiplinli, kurallara saygılı, uslu, sınavlarda başarılı notlar alan, yalan söylemeyen, hakkına razı olan, verilen görevi titizlikle yapan ve kimseye zarar vermeyen kişi…(Olumlu karakter)

İkincisi ise; derslerine çalışmayan, pek zeki olmamakla birlikte kurnaz ve fırsatçı, işten kaytaran, çıkarcı, başı sıkıştığında yalan söyleyebilen, kurallara uymayan, her şeyin bir yolunu bulan, sınavlarda kopya çekebilen,
bir şey dağıtıldığında herkesten önce koşup kapan kişi…(Olumsuz karakter)

Herkesin zihninde karşılığı olan bu iki tip çocuğun, hayatın daha sonraki aşamalarında ne tür birer yetişkin insana evrileceklerini, başarı ve kariyer yolculuğunda nerelere geleceklerini tahmin edebilir misiniz?

Şüphesiz bu iki farklı yapıdaki insanın gelecekteki durumları, büyük ölçüde içinde doğup yetiştikleri toplumsal ve siyasal ortam; kültürel ve ahlaki değerler, ekonomik yapı ve üretim sistemi, hayat felsefesi, hukuk düzeni, siyasi ve idari sistem altyapısı (örgütlenme düzeni, çalışma disiplini, ilkelere ve kurallara bağlılık, ehliyet ve liyakat sistemi) temelinde şekillenecektir.

Bu iki öğrenci profilinin içinde bulunacakları toplum ve sistem altyapısının “olumlu” veya “olumsuz” olmasına göre; “toplum-birey-sistem etkileşimi” ve doğuracağı sonuçlar, 4 muhtemel senaryo halinde karşımıza çıkacaktır:

1 Olumlu toplum ve sistem altyapısında, olumsuz karakter:

Burada ahlâki normların ve değerlerin geçerli olduğu bir toplumsal yapı; kurallı, denetimli, şeffaf, liyakat esaslı ve fırsat eşitliği sağlayan bir sistem söz konusudur.

Adayımız, öğrenim sürecinde ve iş hayatında sistemle çatışır:

-Kopya, manipülasyon, yalan, tembellik, işten kaytarma gibi tutum ve........

© Karar