Klasiklerin en klasiği, destanların babası Homeros’a dair bildiğimiz her şey bir kurgu mu? Prof. Dr. Rüstem Aslan’ın ‘Homeros’ kitabı 19. yüzyıldan önce imlâ sistemi bile olmayan metinlerin, kitaplığımızdaki ‘aslından sapan’ çevirilere nasıl dönüştüğünü sorgulatıyor. Aslan’ın kitabı, M.Ö. 3’üncü yüzyıldan itibâren Homeros üzerine çalışmaları toplayıp derleyen, destanlara ilişkin fikirlerde ve destanlardaki anlatım yöntemlerinde bizleri uyaran yaklaşımıyla ‘baba’ bir kitap.

Prof. Dr. Rüstem Aslan, çok eski arkadaşım, ‘88’de Korfmann’ın yeni dönem Troya kazılarına öğrenci olarak katılmıştı, ardından Tübingen Üniversitesi’nde Troya konusunda yüksek lisans ve doktora çalışması yaptı. 2005’de Troya kazı eşbaşkanı, 2013’de ise kazı başkanı oldu, Troya Müzesi’nin de kurucu isimlerinden. Bu müzeyi görmediyseniz, çok şeyi kaçırıyorsunuz derim. Birkaç yıl önce İstanbul’dan arkadaşlarla müzeyi görmeye gittiğimizde Rüstem’in misâfiri olmuştuk.

Rüstem Aslan’ın yakınlarda Doğan Kitap’tan ‘Homeros’ kitabı çıktı, kitabın alt başlığı ‘Yeni Başlayanlar İçin’ olsa da bu ‘Amerikan tarzı’ başlığa aldırmayın, M.Ö. 3’üncü yüzyıldan itibâren Homeros üzerine çalışmaları toplayıp derleyen, destanlara ilişkin fikirlerde ve destanlardaki anlatım yöntemlerinde bizleri uyaran yaklaşımıyla ‘baba’ bir kitap ‘Homeros’, çok sevdim. Rüstem, “Bugün Homeros’un şiirlerini okuyorum diyen bir öğrenci veya akademisyen, gerçekte Homeros’un şiirlerini değil, onların modern çağda tipografik olarak yeniden yapılandırılmış, düzenlenmiş ve normatif hâle getirilmiş bir versiyonunu okumaktadır. Zirâ, Homeros metinlerinde, bizim bugün alışık olduğumuz anlamda bir imlâ sistemi, 19’uncu yüzyıla kadar gerçek anlamda mevcut olmamıştır” görüşüyle kitabına başlamaz mı, pimi çekilmiş bir bombayı ilk otuz sayfada okurunun kucağına bırakıveriyor. Eyvah ki eyvah, şimdi ben kitaplığımdaki Homeros çevirilerinin kapağını nasıl açacağım, bilemiyorum. Ama, haklı! Homeros destanlarının biz orthographik sisteme dayalı 1488 baskısını biliyoruz, sonra yazı sistemleri çok farklı olan 1902 ve 1911 baskıları geldi. Homeros döneminde yazı henüz sistematik olarak kullanılmadığından kitaplıklarımızdaki Homerosların editoryal müdahaleler sonucunda kitaplaşan metinler olduğu muhakkaktır, belki de aslından epeyce ‘sapan’ metinlerdir.

Homeros’un kim ve nereli olduğu bile tartışmalıdır, sadece onun M.Ö. 7’nci ortalarında İyonya’da tanındığı kesin. İyonya, antik çağda Batı Anadolu’da şehir........

© Karar