Bu ülkede uzun zamandır “faiz haramdır” diyen dillerle “faizsiz yaşamak imkânsızdır” diyen hayatlar yan yana duruyor. Bu iki cümle arasında bir uçurum var, fakat o uçurumun kıyısında duranların çoğu düşmekten çok, düşmüş gibi yapmayı seçiyor. İlki bir ilkeye, ikincisi bir teslimiyete işaret ediyor. Dindarlık ise görünür yüzeyde tam bu iki cümle arasına sıkışmış, yönünü kaybetmiş, vicdanıyla cüzdanı arasındaki gerilimde kimliğini ertelemiş durumda. Artık ortaya çıkan şey ne bir itikattır ne bir tercih…Bu bir tür konforlu çelişkidir: Haramın adını telaffuz eden ama o haramla kol kola yaşayan bir gündelik hayat politikası.

Bugün birçok insan için dindarlık, Allah’a yakın olma çabası değil, sisteme fazla uzak düşmeme telaşıdır. Ekonomi, inancı terbiye ediyor, kur kutsalı belirliyor. Enflasyonun P’leri aştığı, fiyat etiketlerinin sabah akşam değiştiği, pahalılığın mukadderat, yoksulluğun sabırla meşrulaştırıldığı bir düzende, artık dinin yaşanabilirliğinden değil, pazarlanabilirliğinden söz ediliyor.

“Faizsiz sistem”, “katılım bankası”, “murabaha” gibi ifadeler, fıkhi kaygılardan değil, finansal arayışlardan doğuyor. Sisteme itiraz eden değil, sistem içinde kendine helal bir pozisyon icat eden bir dindarlık bu. Ve ne yazık ki, piyasayla barışmış bir inanç dili, zamanla inancı da piyasa kadar yüzeysel hale getiriyor.

Aslında faiz, sadece ekonomik bir mesele değil ahlaki çöküşün de barometresi. Bugün faiz dediğimiz şey, yalnızca paranın değil, dilin, ilkenin ve izzetin de faizini alıyor. Adalet, liyakat, emanet, tevazu… Hepsi söylendikçe içi boşaltılmış, içeriksiz, ama hâlâ göz boyamakta kullanılan kavramlara dönüşmüş durumda. Zaten bir kavram ne zaman her yerde görünür oluyorsa, çoğu zaman bilin ki içi çoktan boşalmıştır. Bugün “ahlak” diyenin lüks aracı var, “adalet” diyenin dokunulmazlığı, “emanet” diyeninse hamili kart yakını. İtiraz edene de rastlayamazsınız şu cümleme…

Bahsetmek istediğim şu: Tüm bunlar bireysel tercihler meselesi değil, yapısal bir........

© Karar