Müslümanların adalet tasavvuru var mı?/9

Türkiye dahil hemen bütün Müslüman ülkelerde ‘öze dönüşçü’ ya da radikal olarak tanımlanabilecek olan kesimler, “Kur’an Allah’ın kanunudur, bu öze dönülmelidir, insan yapımı kanunlar tağutidir ve Allah’a isyandır” benzeri bir yaklaşımı dillendirirler.

Bu anlayış, Allah’ın bütün peygamberleri vasıtasıyla gönderdiği ilahi mesajın anlaşılmasını sınırlayan toptancı bir yaklaşımdır. Aslında bu anlayış, dinle şeriatın aynı şey olduğu gibi bir anlayıştan kaynaklanmaktadır.

Biliyoruz ki şeriat sözlükte yol, adet ve misal gibi anlamlara gelmektedir ve Kur’an’da nadir kullanılan bir kelimedir. Kur’an’da geçtiği yerlerde ve hallerde suyun kaynağı değil de kaynağa giden yol anlamındadır. Dinî bağlamda bunun anlamı şudur: şeriat, dinden tarihin herhangi bir anında bir topluma, bir peygamber (vahiy/kitap) yoluyla açılan bir yoldur; yani şeriat din değil, ‘tedeyyün’dür. (1) Bu da ilahî hakikate bağlanmak (dindarlık) demektir. Şeriat ve din ilişkisini birçok biçimde açıklamak mümkündür. ‘Sizden her nebi için ayrı bir şeriat açıkladık.’ (Maide, 48) ayetinin yorumu yapılırken, İslam bilginleri “Din tektir, şeriatlar ise muhteliftir.” demişlerdir. Din, tüm peygamberlerin getirdiği ortak mesajı ve ilkeleri ifade ederken, şeriat dönemsel olarak getirilen somut kuralları ve hükümleri dile getirir. Bu açıdan din değişmez ve evrensel bir olgu iken, şeriat dönemseldir, değişken ve kısmîdir. (Kadir Canatan, Kur’an Hükümlerinin Sosoyolojisi)

Oysa günümüzde şeriat, değişmesi mümkün olmayan evrensel bir kanun olarak anlaşılmaktadır. Bu anlayışa göre din şeriattır, şeriat da dindir. Öyle ki zamanla şeriat kavramı, Kur’an’ın mesajı doğrultusunda fıkhi faaliyetleri düzenlemekle........

© Karar