Türkiye’de gazetecilere açılan 107 davada ülkenin en güçlü isimleri taraf olarak yer alıyor: Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesi, bakanlar, yargı mensupları ve mülkî idareciler…

Geçen adlî yılda görülen ve “Kamusal Katılıma Karşı Stratejik Davalar” (İngilizce kısaltmasıyla SLAPP) kapsamında değerlendirilen bu dosyalarda 116 gazetecinin büyük kısmı hâlâ yargılanıyor.

Geçen yıl 18 gazeteci ve 7 aktivist ceza aldı. Toplam 12 yıl 4 ay 12 gün hapis ve 79.223 TL adlî para cezası verildi. Asliye hukuk mahkemelerinde görülen davalarda ise 37.500 TL’lik tazminata hükmedildi.

Türkiye’nin en güçlü siyasî ve bürokratik figürleri, basın ve ifade özgürlüğü kapsamında açılan davalarda şikâyetçi, müştekî veya mağdur konumlarıyla gazetecilerin karşısında yer alıyor. Geçen adlî yılda toplam 107 davada, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ailesi, bakanlar, yargı mensupları ve mülkî amirler karşı tarafta yer aldı. Yargılanan toplam 230 kişinin 116’sı gazeteciydi.

Bu davalar, uluslararası literatürde “Strategic Lawsuit Against Public Participation” (SLAPP: Kamusal Katılıma Karşı Stratejik Dava) olarak bilinen kategoride değerlendiriliyor. Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği’nde (MLSA) yaptığımız, 2023 Eylül ile 2024 Temmuz aylarını kapsayan 1 yıllık araştırmamızda izlenen ve SLAPP kapsamında değerlendirilen davaların büyük bölümü bu adlî yılda da devam ediyor.

Erdoğan ailesi ve yakın çevresinin taraf olduğu davalar

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 22 davada şikâyetçi veya müştekî olarak yer aldı. Bu davaların tamamında 43 kişi “cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) suçlamasıyla yargılandı. İstenen hapis cezalarının alt sınırı 1 yıldan hesaplandığında 43 yılı buldu.

Erdoğan’ın eski avukatı Mustafa Doğan İnal, 8 davada şikâyetçi olarak yer aldı. Bu davalarda 17 gazeteci yargılandı. Sanıklara “hakaret” (TCK 125/1) ve “iftira” (TCK 267/1) suçlamaları yöneltildi ve toplamda 16 yıl 3 ay hapis cezası istendi. İnal ayrıca 4 ayrı manevî tazminat davasında toplam 550.000 TL talepte bulundu.

Serhat Albayrak, 4 davada taraf olarak yer aldı. Bu davalarda en az 6 yıl 3 ay hapis cezası istendi. Açılan 3 davada yargılanan 5 sanığa “hakaret” (TCK 125/1) ve “iftira” (TCK 267/1) suçlamaları yöneltildi ve toplamda en az 6 yıl 3 ay hapis cezası istendi. Ayrıca Albayrak, Evrensel gazetesine açtığı ticarî itibar davasında 200.000 TL tazminat talep etti.

Bilal Erdoğan, 2 davada 2 gazeteciye karşı “hakaret” (TCK 125/1) ve “iftira” (TCK 267/1) suçlamalarıyla şikâyetçi oldu. Bu davalarda toplam 1 yıl 3 ay hapis cezası istendi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığı görevlerinde bulunan Berat Albayrak, toplamda 2 davada taraf oldu. Davalardan biri “kamu görevlisine hakaret” (TCK 125/3) suçlamasıyla açıldı ve istenen cezanın alt sınırı 1 yıl hapis cezası oldu. Ayrıca, bir başka gazetecinin yargılandığı davada Albayrak, “kişilik haklarına haksız saldırı” iddiasıyla 200.000 TL manevi tazminat talep etti.

Emine Erdoğan, hakkında yapılan haber nedeniyle açılan bir davada şikâyetçi oldu. “Hakaret” (TCK 125/1) suçlamasıyla açılan bu davada, bir gazeteci hakkında 3 ay hapis cezası talep edildi.

Baykar Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Bayraktar, bu dönemde bir gazeteciye karşı “kişilik haklarının ihlali” iddiasıyla dava açtı. Asliye hukuk mahkemesinde görülen davada, 100.000 TL manevi tazminat talep eden Bayraktar, ikinci duruşmada 25.000 TL tazminat ödenmesine karar verilmesiyle sonuçlanan bir davayı kazandı.

Erdoğan Ailesi ve Yakın Çevresinin Tarafı Olduğu Davalar ve Sanıkların Meslekleri

İktidar partisi siyasetçilerinin taraf olduğu davalar

İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’ne mensup bakanların, milletvekillerinin ve bakan yardımcılarının taraf olduğu ifade ve basın özgürlüğü davalarında en sık yöneltilen suçlama, TCK’nın 125/3. maddesindeki “kamu görevlisine hakaret” oldu. Bu kapsamda 12 dava açıldı ve 24 kişi yargılandı.

İkinci sırada “kişilik haklarına saldırı” suçlaması yer aldı. Bu gerekçeyle açılan 4 davada 5 sanık yer aldı.

“Hakaret” suçu (TCK 125/1) nedeniyle 4, “terörle mücadelede görev almış kişileri hedef göstermek” (TMK 6/1) suçlamasıyla 3 , “iftira” (TCK 267/1) gerekçesiyle ise 2 dava açıldı.

Ceza davalarında toplamda 54 yıl 3 ay hapis cezası talep edilirken, hukuk davalarında 340.000 TL’lik manevi tazminat istendi.

“Terörle mücadelede görev almış kişileri hedef göstermek” suçlamasıyla açılan 3 davanın tamamında, o dönemde Adalet Bakan Yardımcısı olan şimdiki İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı Akın Gürlek davacı olarak yer aldı. Gürlek, bakan yardımcılığı görevindeyken hakkında yapılan haberler ve yazılar nedeniyle şikâyette bulundu. Bu davalarda bazı gazetecilere hapis cezaları verildi, cezaların biri ertelendi.

Gazeteci ve aktivistlere yönelik ifade ve basın özgürlüğü davalarında şikâyetçi ya da davacı sıfatıyla yer alan isimler arasında eski başbakanlar Binali Yıldırım ve Ahmet Davutoğlu; eski İçişleri Bakanları Süleyman Soylu ve Efkan Ala; Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy; eski Sanayi ve Teknoloji Bakanı ve iktidar partisinden Bursa milletvekili Mustafa Varank; eski Avrupa Birliği Bakanı, milletvekili ve büyükelçi Egemen Bağış ile Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir yer aldı.

Ayrıca, Cumhurbaşkanı danışmanı Korkmaz Karaca, eski TBMM Başkanı ve Tekirdağ milletvekili Mustafa Şentop, eski Erzurum milletvekili Zehra Taşkesenlioğlu, eski Diyarbakır milletvekili Ali İhsan Arslan, eski milletvekili Edibe Sözen, Şanlıurfa milletvekili İbrahim Halil Yıldız ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Yasin Ekrem Serim de bu süreçlerde davaların tarafı oldu.

Adalet Bakan Yardımcısı olarak görev yapan ve rapor hazırlanırken İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na atanan Akın Gürlek, yine Adalet Bakan Yardımcısı Hasan Yılmaz, Milli Savunma Bakan Yardımcıları Muhsin Dere,........

© Journo