Türkiye’nin dört bir yanında yerel medyanın hangi konuları haberleştirdiğini incelediğimiz “Yerelde Ne Haber?” yazı dizisinin son bölümünde Akdeniz bölgesinin nüfusu en yüksek ilindeyiz. Antalya basın tarihi konusunda akademik bir çalışması da olan Erdem Duru, ildeki 20 yayın kuruluşunun 4.654 adet haberini 2 hafta boyunca taradı, sonuçları yerel medyada çalışan gazetecilerle ve yöneticilerle değerlendirdi.

Antalya’da faaliyet gösteren 11’i basılı, 9’u internet sitesi olmak üzere toplam 20 mecrayı 10-25 Mayıs tarihleri arasında taradık. Toplam 4. 654 haberin incelendiği araştırmamız; Antalya’daki gazetecilerin kentin sorunlarına duyarsız kalmadığını ancak bültenlere çok sık başvurulduğu için bazı haberlerin tüm mecralarda tekrarlandığını, uzak ilçelerin yeterince kapsanmadığını ve özellikle internet haber sitelerinde birçok içeriğin “tık avcılığı” amacıyla hazırlandığını gösteriyor.

Yakın tarihte Antalya basını için ilk önemli gelişme, 1920 yılında Anadolu Ajansı’nın kentte faaliyete geçmesiyle yaşanır. Anadolu Ajansı, Milli Mücadele döneminde hem yurtiçine hem de yurtdışına bilgi akışı sağlar. Ajans, haberlerin her yere ulaşmasında sıkıntı yaşayınca Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla 1920’de Antalya’da irtibat bürosu açılır. Bu bürodan Fransızca bültenler hazırlanır ve dünyaya servis edilir. Antalya, bu dönemde hükûmetin yabancılarla iletişiminde ve propaganda faaliyetlerinde önemli bir merkez hâline gelir.

Aynı yıl, Antalya’da ilk gazete olan Antalya’da Anadolu yayımlanır. Gazetenin kurucusu Haydar Rüştü, yaşadığı zorluklar nedeniyle gazetesini Antalya’ya taşır. Haydar Rüştü, Antalya’da başka günlük gazete olmadığını belirtir ve ulusal bağımsızlık mücadelesini savunur. Antalya, Yunan işgalinden uzak konumuyla gazete yayını için güvenli bir şehir olarak öne çıkar.

Temelleri 1920 yılında atılan Antalya yerel basını günümüze değin onlarca mecraya ve yüzlerce basın emekçisine ev sahipliği yaptı. Kentte bugün kaç adet haber sitesinin olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte Basın İlan Kurumu’nun (BİK) verilerine göre 11’i kent merkezinde [1] 17’si çevre ilçelerde olmak üzere toplam 28 gazete resmî ilan alma hakkına sahip. 19 ilçeli kentin sadece 3 ilçesinde (Akseki, Demre ve İbradı) gazete yayımlanmıyor.

Karışık kategoriler, sadece başlıkları değişmiş haberler

İnceleme kapsamında kent merkezinde yayın yapan; Akdeniz Gerçek, Akdeniz Manşet, Antalya Gündem, Antalya Ekspres, Hürses, İleri, Antalya Körfez, Lider, Son Haber, Akdeniz’de Yeni Yüzyıl ve YüzYüze gazeteleriyle birlikte 3T (Tarım, Turizm, Ticaret), Adalya Medya, Antalya Haberal, Antalya Hakkında, Antalya Burada, Gazete Grafiti, Gün Haber, Haberimiz Var, MY Gazete isimli internet haber sitelerini inceledik.

İlgili 20 mecrada yayımlanan içeriklerde ilk olarak dikkatimizi çeken, internet haber sitelerindeki kategori düzenlemelerinde rastlanan belirsizlik ve düzensizlik oldu. Aynı haberin birçok mecrada farklı bir kategoriye yerleştirildiği görülürken (bazen de aynı haber birden fazla kategoriye yerleştirilmiş) bazı mecralardaysa “Antalya” ve “Antalya Haber” gibi birbirinin neredeyse aynı kategorilerin yan yana olması dikkat çekti. Öte yandan kategorisi oldukça belirgin olan bazı haberlerin yanlış kategori altında yayımlandığı fark edildi. O yüzden değerlendirme yapılırken bazı durumlarda haber okunarak kategorisine karar verildi.

Özel haberler genelde tarım, çevre ve sağlık alanında yapılıyor

Elde edilen verilere [2] bakıldığında en çok haber paylaşılan kategorinin açık ara “Güncel / Gündem (1.824 haber)” kategorisi olduğu görülüyor. Ancak buradaki açık farkı yaratan unsur internet haber sitelerinin yayın politikası. Sitelerden bazıları sürekli içerik girebilmek adına dünyada ve Türkiye’de yaşanan birçok olayı bu kategoride paylaşmakta ya da “tık avcılığı” içeriklerini de buraya (En Belalı Semtler Buralar Seçildi, En Güzel Mahalleler, Nihai Aday Listesi Nedir, Günlük Burç Yorumları gibi başlıklara sahip içerikler) yüklemekte.

İkinci sıradaki “Polis-Adliye-Asayiş (962)” haberlerinde de benzer bir stratejinin gözetildiği görülüyor. Çünkü internet haber siteleri Türkiye’nin birçok farklı ilindeki özellikle trafik kazası haberlerini bu kategoride değerlendiriyor. Bu bağlamda Antalya yerel medyasında belediyelerin, ekonomiyle ilgili sivil toplum örgütleriyle birlikte spor, tarım ve turizm gibi konuların öne çıktığı görülüyor. Özel haberlerse çoğunlukla tarım, çevre ve sağlık alanında yapılıyor.

Antalya’da polis-adliye haberlerinin bolluğu dikkat çekiyor

Bu dönemde yayımlanan haberlerin yer aldıkları kategorilere dairse şu şekilde bir değerlendirme yapmak mümkün:

• Güncel: Kentte yapılmış ve yapılacak olan etkinlikler, sivil toplum örgütlerinin basın açıklamaları, hava durumu, kentte vefat edenler, trafiğe kapanan yollarla birlikte Isparta ve Burdur olmak üzere Akdeniz bölgesinde yer alan diğer illerdeki gelişmeler, gündemle ilgili bu kategoride yer alıyor.
• Asayiş: Hırsızlık, cinayet, kavga, trafik kazası, aile içi anlaşmazlıklar gibi haberlerin bütününün bu kategoride değerlendiriliyor. Basılı gazetelerin birinci sayfalarında bu haberlere olabildiğince az yer verilirken internet haber sitelerinde her gün mutlaka bu türde haberlerin yer alıyor.
• Yerel Yönetim: Belediyelerin basın bültenlerinden oluşturulmuş haber verme amacından ziyade belediyenin halkla ilişkiler faaliyetlerine hizmet eden haberleri bu kategoride sınıflandırmak mümkün. Yayın organlarında en çok Antalya Büyükşehir Belediyesi’nden haberler yer almakla birlikte onu sırasıyla Kepez, Muratpaşa ve Konyaaltı belediyeleri takip ediyor.
• Ekonomi: Kentin ekonomisiyle ilgili olaylarla birlikte bu alandaki genel gelişmelerin yer aldığı haberler burada yer alıyor. Enflasyon oranı, altın fiyatları, döviz kuruyla ilgili gelişmelerle birlikte kentteki çeşitli kurumların ithalat ve ihracat oranlarıyla ilgili yaptıkları açıklamaların yaygın olarak haberleştiriliyor. Bu konuda en çok referans alınan isimse Antalya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır olarak karşımıza çıkıyor.
• Spor: Bu kategorideki haberlerin çoğu futbolla ilgili olmakla birlikte kentin değer verdiği bir diğer spor olan yağlı güreşler de mecralarda kendine yer buluyor. Süper Lig’de mücadele eden Antalyaspor ve Alanyaspor’da yaşanan birçok gelişme haberleştirilirken amatör branşlar büyük ölçüde basın bültenlerine dayanıyor. Öte yandan burada not düşmek gerekir ki Alanyaspor’un kümede kalması Galatasaray’ın şampiyon olması kadar haber değeri görmüyor.
• Kültür sanat: Çoğunlukla kentteki tiyatro oyunları ve festivallere dair bültenler haber olarak paylaşılıyor. Kültür- sanat, özel haber sayısı en az olan kategorilerden biri olarak karşımıza çıkıyor.

Ulusal yayıncılardan bolca aktarım ve tık tuzakları

• Sağlık: Organ nakli, sağlığa zararlı yiyecekler, tedavi süreçleri, hastane açılışları gibi konular bu kategori altında yer alıyor. Sağlık haberleri basılı gazetelerde çoğunlukla özel haber olarak yer alırken internet sitelerinde daha çok farklı kaynaklardan (Sabah, OdaTV, Hürriyet) ve “tık tuzağı” (Belirti vermeden ilerliyor, Beyinde uyuşturucu etkisi yapıyor gibi başlıklarla) için malzeme olarak kullanılmış.
• Siyaset: Siyasi partilerin il ve ilçe başkanlıklarından yapılan açıklamalar ve gelişmelerle birlikte Antalya milletvekillerinin açıklamaları bu kategoride yer alıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne yönelik operasyonlarla ve PKK ile ilgili silah bırakma tartışmasının ardından bu haberlerin sayısı arttı. Bu dönemde Antalya haberlerinde ismi en çok zikredilen siyasetçiler Aykut Kaya ve Nuri Ersoy oldu.
• Turizm: Kentin birincil gelir kaynağı olan turizme özellikle haber ajanslarının ayrı bir önem gösterdiği görülürken bu yerel basında yer alma biçimine de yansıyor. Kentte gelen turist sayısından, otellerin doluluk oranlarına, uçuş destinasyonlarına kadar birçok konuda habere imza atılırken ayrıca turistlerin karşılaştıkları zorluklarda gündeme getiriliyor. Eleştirel/ sorgular nitelikte haberler de var: “Tramvaydan inen turist kayboluyor” ve “Hindistan- Pakistan arasındaki gerilimin Antalya turizmine yansıması” gibi haberlerde buna rastlanıyor. Takip edilen süre boyunca neredeyse her gün turizm temalı bir haber yayımlandığı görülürken turizm emekçilerinin çalışma koşullarını ele alan haber sayısı ise yok denecek kadar azdı.
• Eğitim: Çoğunlukla Akdeniz Üniversitesi ile ilgili gelişmeler bu kategoride. İlk ve orta dereceli okulların etkinlikleri de zaman zaman Antalya yerel medyasında yer buluyor. Haber sitelerinin bazılarında “Akdeniz Üniversitesi” ve “Kampüs” gibi bölümler yer alıyor.
• Çevre: Çevre ihlallerinin ve arkeolojik alanların çok olduğu bir kent olan Antalya’da bu konuda da çok sayıda habere yer veriliyor. Kıyı işgalleri, hava ve su kirliliği, orman yangınları, kentin içinde kalan arkeolojik alanların korunması, caretta carettaların üremeleri gibi konular haberlerin içeriğini oluştururken, beş yıldızlı bir otelin, müşterileri sahile rahatça ulaşsın diye koruma altındaki falezleri gizlice delip tünel yapması yaygın medyanın da gündeminde yer aldı.
• Tarım: Antalya’nın bir diğer önemli gelir kaynağı olan tarım da mecraların önem gösterdiği bir diğer alan. Özellikle basılı gazetelerin manşetlerinde en çok tarımla ilgili haberlerin yer aldığı görülüyor. Bu haberler tarım ilaçlarından ziraî dona, yıllık beklenen mahsulden satış fiyatlarına değin geniş bir yelpazede.

Köşe yazıları dışında özgün içerik yayımlamayan haber siteleri var

Mecraları kendi özgül yapılarına göre değerlendirmek de Antalya yerel basının anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. İncelemeye konu olan haber sitelerine genel olarak bakıldığında Antalya Hakkında hariç diğer tüm sitelerin imtiyaz sahipleri kentte uzun yıllar gazetecilik yapmış isimler. Birçoğu ajanslarda ve yaygın medyanın bölgesel eklerinde üst düzey yöneticilik yapmış. Genellikle ya emekli olduktan sonra kendi mecralarını kurma yoluna gittikleri ya da doğrudan internet gazeteciliğine yöneldikleri görülüyor.

Bu durum sitelerin genel yapısına da yansıyor. Buna bir örnek olarak, “AntalyaHaberAl” isimli siteyi göstermek mümkün. Sitenin imtiyaz sahibi Teslime Tosun, kentte polis-adliye muhabirliği dendiği zaman akla gelen ilk isim olarak karşımıza çıkıyor. Sitede özel haber yok, tüm içerikler bültenlerden aktarım. Özel içerikler iseTeslime Tosun’un kaleminde........

© Journo