Kamusal alanı etkileme gücünü önemli ölçüde elinde bulunduran medya, yaşam hakları erkekler tarafından gasp edilen kadınlarla ilgili haberleri nasıl işliyor? “Ana akım” medyada kadın cinayetleri haberleri kamuoyuna nasıl sunuluyor, nasıl kurgulanıyor?

Bu soruları yanıtlamak üzere, yayın politikası birbirinden farklı olan gazeteleri incelediği bir yüksek lisans tezi yazan Ayşegül Erkaya Arslan, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle bulgularını Journo takipçileri için özetledi.

2010 yılından itibaren kadın cinayetlerini kayıt altına alan Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun verilerine göre 2024 yılı, Türkiye’de kadın cinayetlerinin en fazla olduğu yıl oldu. Platform, “2024 yılında erkekler tarafından en az 394 kadın öldürüldü, 259 kadın şüpheli şekilde ölü bulundu” ifadesini kullandı.

Birbirinden farklı yayın politikası olan gazetelerin kadın cinayetleri haberlerini incelediğim yüksek lisans tezim, “Kadına Yönelik Şiddet Haberlerinde Medyanın Eril Tutumu: Yeni Şafak, Hürriyet ve Cumhuriyet (2022) Gazetelerinin İncelenmesi” isimli tez çalışmamda, Eleştirel Söylem Analizi (ESA) yöntemi kullanarak yayınların Tuğba Dursun ve Azra Gülendam kadın cinayetlerini nasıl haberleştirdiklerini incelemiştim.

Yayınların Tuğba Dursun ve Azra Gülendam kadın cinayetleri haber kurgularında öne çıkanlar şöyle:

• Tuğba Dursun cinayetini haberleştiren yayın politikası farklı olan üç yayında “eş” rolünü vurguluyor.
• Hürriyet ve Cumhuriyet gazeteleri, failin kendini savunmasına ve cinayeti meşrulaştırmasına yönelik çeşitli bahaneleri pekiştirerek failin söylemlerine yer vererek gerekçeli cinayet haberi kurguluyor.

Şiddetin pornografisi üretiliyor

Bu bağlamda birkaç örnek:

Hürriyet’in haber girişi: “Sen bize bakamıyorsan, ben bize bakacak birisini bulurum’ dedi. Gururum incindi” diye konuştu.

Cumhuriyet’in haber girişi: “Eşi ile tartıştıktan sonra…”

Yeni Şafak ise hem başlıkta hem de haber içeriğinde Tuğba Dursun’un annesinin söylemlerine yer vererek haberi melodram üzerinden kurguluyor. Ayrıca “14 yıldır şiddete uğradığı” vurgusuyla şiddete uğrayan kişiler üzerinde korku faktörü barındıracak şekilde haberi ele alıyor.

Cumhuriyet ve Hürriyet gazetesi, Azra Gülendam kadın cinayeti haberinde, cinayetin işleniş şekillerine detaylı yer vererek şiddetin pornografisini üretiyor. Kadın cinayetlerinin her geçen yıl daha da arttığı bir ülkede, şiddetin rol model olma ve meşrulaştırma ihtimalini barındırıyor.

Gülendam cinayetinin faili için, Cumhuriyet gazetesi “lükse düşkün, nazik içe kapanık biri olarak tanınıyor” söylemiyle kadını suçlamaya yönelik bir algı üretiyor.

Kelime seçimlerinden örnekler

Hürriyet gazetesinin kritik ifade seçimlerinden bazıları: “eş, canice katletti, pes dedirtti, üst düzey cani, 13 yıllık eşi, 5 bıçak darbesi, gururum incindi, sen bize bakamıyorsun, ben bakacak birini bulurum.”

Cumhuriyet gazetesininkiler: “eşi ile tartıştıktan sonra, olayın ayrıntıları korkunç, hakkını helal et dedi, tutuklandı,........

© Journo