“İki şey, üzerine sık sık eğilip ısrarla düşünülürse,

insanın ruhsal yapısını hep yeni, hep artan bir hayranlık

ve korkunç saygıyla dolduruyor: üzerimdeki yıldızlı

gök ve içimdeki ahlâk yasası.” Immanuel Kant.

Besmele-i Şerif

Kısaca, “besmele” olarak ifade edilen Bismillahirrahmanirrahim cümlesi, Neml sûresinde (30): إِنَّهُ مِن سُلَيْمَانَ وَإِنَّهُ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ “(O (Mektup) Süleyman’dandır, rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla(başlamakta)dır)” ve Hûd sûresinde (41): وَقَالَ ارْكَبُوا فِيهَا بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا ۚ إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ “(Nuh) dedi ki: Gemiye binin! Onun yüzüp gitmesi de durması da Allah’ın adıyladır. Rabbim çok bağışlayan, pek esirgeyendir.)” şeklinde tam ve kısa formlarıyla geçmektedir. Bunun yanı sıra, “Rabbinin adıyla oku” (İkra 1), “Öyleyse ulu Rabbinin ismini tesbih et” (Vakıa 74, 96; Hakka 52; A’lâ 1) gibi Allah’ın isminin tesbih edilmesi emredilmekte, başta Fatiha sûresi olmak üzere Kur’ân’ın farklı yerlerinde O’nun rahman ve rahim olduğu da ifade edilmektedir. Kur’ân’da, Allah’ın tesbih edilmesi, zaman olarak mazi, muzari ve emir kipleri yanında mastar sigasıyla birlikte verilmektedir. Bu da göstermektedir ki, Allah’ın adının anılmadığı hiçbir zaman yoktur. Ayrıca sübhanallah ifadesinde olduğu gibi zamandan soyut mastar durumunda da tesbih edildiği haber verilmektedir.

Besmele, Tevbe sûresi hariç 113 sûrenin başında Neml sûresinde geçen formu ile yer almaktadır. “Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla” (başla/rım), demektir. Sadece besmelenin tefsiri değil aynı zamanda hat olarak üzerinde pek çok çalışma yapılmış olsa da burada sadece birkaç cümle ile konuyu özetlemek istiyoruz. Besmeledeki sözdizimine (sentaks) baktığımızda, “isim”, “Allah”, “rahman” ve “rahim” kelimeleri yanında bir de harfi cer olan “ba”dan oluştuğu görülür. Resm-i mushafta “isim” kelimesine bitişik yazılan “bâ” harfi için pek çok mana zikredilse de “ilsak/bitiştirme” ve “istiane/yardım” anlamları ön plana çıkmaktadır. “Bâ” harfi ilsâk için olduğunda, “Allah’ın adıyla beraber”, istiane için kullanıldığında ise, “O’ndan yardım dilemek” anlamı ortaya çıkmaktadır. Sanki birinci mana, “bâ” harfinin isim kelimesine birleştirilmesiyle, ikinci mana ise Fatiha’daki “Ancak sana kulluk ederiz ve yalnız senden yardım dileriz” âyetiyle uyum arz etmektedir. “Allah”........

© İnsaniyet