Aşk imam, âşık cemaat.

Kad enâre’l-ışku li’I uşşâki minhâce’l-hüda
Sâlik-i râh-ı hakîkat ışka eyler iktidâ (Fuzûlî Dîvânı, g. 1/1)

Aşk, âşıklar için hidayet yolunu aydınlatır, hakikat yolunun yolcusu aşka iktida eyler.

Bu beyit, Fuzûlî Dîvânı’nın ilk gazelinin ilk beytidir. İlk gazelinin ilk beytinin ilk mısraını Arapça yazmıştır. Bu, Klasik Türk edebiyatında bir gelenektir.

Beyitte geçen kelimelere bakıp nasıl bir kompozisyon tertip ettiğini anlamaya çalışalım: Aşk, âşık, aydınlık, hidayet yolu, yolcu, yol, hakikat ve iktida.

Herkes gibi âşık bir yolcudur. Her yolcu gibi âşığın da yol aydınlığına ihtiyacı vardır. Bunun için de yolda uyması gereken kurallar vardır. Burada şeriat ve tarikat açısından da kuralları özelleştirmekte fayda vardır. Elbette ikisini birbirinden ayırmak mümkün değildir. Ancak daha derin ya da daha üst katlar için tarikat inceden ince yollar inşa etmektedir. Bunun için de uyulması gereken kurallar buyrulmaktadır.........

© İnsaniyet