Genelde işyerlerinde alıcılar müşteri gibi girip gezerek ya da işyerlerinde mahremiyet olgusunun olmaması gibi nedenler ile pek sorun olmaz. Ancak evlerde bu sorun olmaktadır. Bu nedenle genellikle ev terimi bütün taşınmaz ve çatılı işyeri kiralarını kapsamaktadır. Kanun koyucu ayrım yapmamıştır. Kiralananı tabirini kullanmıştır. Yani tüm kiralananlar dahildir. Örneğin bir ev işyeri gibi karavanda kiralanan kapsamındadır.

Konut ve çatılı işyerleri kiralarında kira sözleşmesinin süre bitiminde kanunen uzaması nedeni ile kira ilişkileri uzun sürmektedir. Kiralayan bu nedenle satmak zorunda kalabilmektedir. Bu durumda kiracı yeni bir kişi ile muhatap olmamak ve yeni malikin ihtiyacından dolayı tahliye edilmemek için evi göstermeme ve satışı geciktirme girişimi olabilmektedir.

Geçmişte benzer sorunların yaşanması nedeni ile kanun koyucu düzenleme yapmıştır. Kiracının taşınmazı/konutu gösterme zorunluluğu, Türk Borçlar Kanunu Madde 319’maddesinde düzenlenmiştir. Kanuna göre;

“V. Ayıpların giderilmesine ve kiralananın gösterilmesine katlanma borcu

MADDE 319- Kiracı, kiralananın ayıplarının giderilmesine ya da zararların önlenmesine yönelik çalışmalara katlanmakla yükümlüdür.

Kiracı, bakım, satış ya da sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişinin kiralananı gezip görmesine izin vermekle yükümlüdür.

Kiraya veren, çalışmaları ve kiralananın gezilip görüleceğini uygun bir süre önce kiracıya bildirmek ve bunların yapıldığı sırada kiracının yararlarını göz önünde tutmak zorundadır.

Kiracının kira bedelinin indirilmesine ve zararının giderilmesine ilişkin hakları saklıdır” denilmiştir.

Bu maddeye göre kiracı, ev sahibinin yahut yetki ile belirlediği kişilerin kiralanan mülkü gösterme zorunluluğuna ilişkin sebepler de kanunda düzenlenmiştir.

Bakım, satış veya sonraki kiralama için denilmiştir. Ancak bu sebepler sınırlı gibi görülse de benzer durumlar için gösterme borcunun olduğunu düşünmek gerekir. Örneğin intifa ya da sükna hakkı tesis edilecek kişilerinde gezip görme hakları vardır. Ancak kanun koyucu “zorunlu olduğu ölçüde” demiştir. Yani zorunluluk yoksa göstermek zorunda değildir. Yani makul ölçüler dikkate alınarak belirlenmelidir.

Ev........

© İleri