Bu yazımızda, ilk derece mahkemesi tarafından 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu m.109 uyarınca verilen adli kontrol kararının istinaf veya temyiz aşamasında kaldırılmasına dair incelemenin hangi merci tarafından yapılacağı değerlendirilecektir.

1. Adli Kontrol Kararı

CMK m.109 ve devamı hükümlerinde düzenlenen adli kontrol, tutuklama tedbiri ile aynı şartlara sahip olan, ancak tutuklamadan daha ölçülü olması sebebiyle tutuklamadan önce değerlendirilmesi gereken koruma tedbiridir.

Adli kontrol tedbiri kararı uyarınca, şüpheli veya sanık hakkında 109. maddenin 3. fıkrasında öngörülen bir veya birden fazla yükümlülüğün uygulanmasına karar verilebilir. Örneğin; sanık hakkında “yurt dışına çıkmamak” şeklinde adli kontrol tedbiri uygulanmasının yanında, “hakim tarafından belirlenen yerlere, belirtilen süreler içinde düzenli olarak başvurmak” şeklindeki tedbire de karar verilebilir.

Adli kontrol kararını vermeye yetkili ve görevli olan mahkemeler CMK m.110’da düzenlenmiştir. Hükme göre, soruşturma aşamasında şüpheli, Cumhuriyet savcısının istemi ve sulh ceza hakimliğinin kararı ile adli kontrol kararı verilebilecektir. Hakim, Cumhuriyet savcısının adli kontrol talebine ilişkin olarak şüpheliyi birden çok tedbirle yükümlü kılabilir, adli kontrol tedbirlerini kısmen veya tamamen kaldırabilir veya tedbirin türünü değiştirebilir, şüphelinin tedbiri yerine getirmesinden geçici olarak muaf tutabilir. Dolayısıyla, Cumhuriyet savcısının şüpheliyi adli kontrol kararı uygulanması için sulh ceza hakimliğine “sevk ettiği” durumda, hakimlik adli kontrol tedbirinin uygulanması talebini reddedebilir, adli kontrol tedbirlerinin uygulanmasını uygun görmekle birlikte, Cumhuriyet savcısının sevk yazısında belirttiği adli kontrol tedbirinin türü ile de bağlı olmayıp, şüpheliye farklı bir adli kontrol tedbiri uygulanmasına karar verebilir. Şüpheli hakkında adli kontrol kararı verildikten sonra, adli kontrol tedbirinin devam edip etmeyeceği hakkında değerlendirme, en geç 4 aylık aralıklarla yine Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh ceza hakimliği tarafından yapılacaktır.

Kovuşturma aşamasında ise CMK m.110/3’e göre; “109. madde ile bu maddenin birinci ve ikinci fıkra hükümleri, gerekli görüldüğünde, görevli ve yetkili diğer yargı mercileri tarafından da, kovuşturma evresinin her aşamasında uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir. Kovuşturma aşamasında adli kontrol tedbirine, ilk derece mahkemesi, istinaf ve temyiz kanun yolları aşamalarında yerel mahkeme, bölge adliye mahkemeleri ceza daireleri ve Yargıtay ceza daireleri tarafından karar verilebilir. Kovuşturma aşamasında Cumhuriyet savcısının talebi aranmaksızın mahkeme tarafından adli kontrol kararı verilebilir.

Kovuşturma aşamasında, adli kontrol tedbirinin devam edip etmeyeceği hususunda en geç 4 aylık aralıklarla re’sen değerlendirme yapılmalıdır (CMK m.110/4).

2. Adli Kontrol Kararının Kaldırılması

CMK m.111/1’e göre; “Şüpheli veya sanığın........

© Hukuki Haber