Giriş:

Bu çalışmada, bölge adliye mahkemesi (istinaf) ceza dairesinin dosya üzerinde verdiği bozma kararları ile ilgili olarak Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) bireysel başvuru sonucundaki hak ihlali kararı ele alınmıştır. Bu çerçevede, konunun daha iyi anlaşılmasına katkı olarak;

- AYM kararının özetini yaptık.

- Başvuru konusu ve başvurucunun özet gerekçesini gösterdik.

- Başvuruya konu suçlar, mahkeme ve istinaf kararları ile mahkemenin inceleme ve değerlendirmesini özetledik.

- İlgili Yargıtay kararlarının özetini yaptık.

- Son olarak da kanaatimiz mahiyetinde karara karşı ne yapılabileceğini yazdık.

Kararın özeti:

İlk derece mahkemesince verilen beraat hükmü istinaf edilmiştir. İstinaf ceza dairesi, ilk derece mahkemesinin aksine sanığın cezalandırılması gerektiği kanaatindedir. Bu durum, maddede sayılan bozma nedenleri içinde yer almadığı için dairenin duruşma yapıp kendisinin karar vermesi gerekir. Buna rağmen daire, duruşma yapmayıp bunun yerine mahkumiyet olması gerektiğinden bahisle bozma kararı verip dosyayı ilk derece mahkemesine göndermiştir. İstinafın bu bozma kararına karşı direnme yetkisi olmayan ilk derece mahkemesi, bozma sonrasında yaptığı yargılama sonucunda bozma kararı doğrultusunda mahkumiyet hükmünü kurmuştur. Bu hüküm, tekrar istinaf edilmiştir. İkinci kez yapılan istinaf incelemesini daire bu sefer, ilk derece mahkemesinin mahkumiyete ilişkin hükmünü yerinde görerek (istinaf başvurusunu esastan ret ederek) kesin olarak karar vermiştir. Dairenin bu kararına karşı yapılan temyiz talebi ret edilmiştir. AYM, bu durumu Anayasa’nın 36. maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının ihlali ve yine AİHS’in 6. maddesindeki mahkeme veya yargı merciine erişim hakkının ihlali olduğundan yeniden yargılama yapılması gerektiğine karar vermiştir.[1] Bu bilgiler itibariyle “teşbihte hata yoktur” sözü çerçevesinde AYM’nin adeta BAMların bam teline dokunduğunu söylemek mümkündür.

Başvuru konusu:

Başvuru, istinaf kanun yolu incelemesinin kanunda belirlenen usule göre yapılmaması sonucu temyiz hakkının kullanılamaması nedeniyle mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

Başvurucunun özet gerekçesi:

Başvurucu, katılana yönelik eylemi nedeniyle mahkemenin hakkında beraat kararı verdiğini, istinaf dairesinin ise mahkûmiyet kararı verilmesi gerektiğinden bahisle kesin nitelikte bozma kararı verdiğini ancak istinaf dairesinin bu yönde bozma kararı verme yetkisinin bulunmadığını belirtmiştir. Başvurucu ayrıca mahkûmiyet kararının istinaf dairesince ve temyiz kanun yolu açık olmak üzere verilmesi gerekirken bozma kararı verildiği için mahkemenin bu karara direnme yetkisinin bulunmaması sebebiyle temyiz hakkının elinden alındığını ifade ederek mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

Başvuruya konu suçlar, mahkeme ve istinaf kararları:

i. Sanık hakkında suç işlemek amacıyla örgüt kurma ve yönetme, yağma, kasten yaralama, silahla yaralamaya azmettirme ve sair suçlarından ağır ceza mahkemesine kamu davası açılmıştır. Mahkeme, 02.07.2021 tarihli kararla bir kısım suçlardan mahkûmiyet, bir kısım suçlardan ise beraat hükmünü vermiştir. Karara karşı istinaf kanun yoluna başvurulmuştur. Samsun BAM 4.CD, duruşma açmaksızın dosyayı inceleyerek, sanık hakkında mahkumiyet kararı verilmesi gerektiği gözetilmeden, yazılı şekilde beraat kararı verilmesi nedeniyle bozulmasına, kısmen ise yerinde görerek istinaf başvurularının esastan reddine dair 09.12.2021 tarihinde kesin olarak karar vermiştir.

ii. Bozma kararı üzerine, direnme yetkisi olmayan ilk derece mahkemesi, bozma kararına uyarak silahla kasten yaralamadan 9 ay, nitelikli yağmadan 5 yıl, tehditten 2 yıl 4 ay hapis cezası vermiştir.

iii. Bozma sonrası verilen karar tekrar istinaf edilmiştir. Daire, hüküm fıkralarının tekerrüre ilişkin kısımlarını düzelterek istinaf başvurusunun esastan reddine 30.03.2023 tarihinde kesin olmak üzere karar vermiştir. Bu karar, süresinde ve 02.05.2023 tarihinde bireysel başvuru yoluna konu edilmiştir. Bu arada istinaf kararına karşı temyiz başvurusunda bulunulmuş ancak daire, 05.05.2023 tarihinde temyiz talebinin reddine karar vermiştir. Temyiz talebinin reddi kararının temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 6. Ceza Dairesi, CMK’nın 286/2-a,3 ve 296/1. maddeleri gereğince temyiz talebinin reddi ile ek kararın onanmasına 27.09.2023 tarihinde karar vermiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin incelemesi:

i. AYM, konuya ilişkin ulusal ve uluslararası hukukla ilgili mevzuat olarak 5271 sayılı CMK’nın "İstinaf" başlıklı 272; "Bölge adliye mahkemesinde inceleme ve kovuşturma" başlıklı 280; "Hukuka kesin aykırılık hâlleri" başlıklı 289; "Direnme yasağı" başlıklı 284; “Temyiz" başlıklı 286; "Temyiz isteminin kabule değer sayılmamasından dolayı........

© Hukuki Haber