6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun satıcının ayıptan sorumluluğunun düzenlendiği 227.maddesinde satıcının satılanın ayıplarından sorumlu olduğu hallerde alıcının; satılanı geri vermeye hazır olduğunu bildirerek sözleşmeden dönme, satılanı alıkoyup ayıp oranında satış bedelinde indirim isteme, aşırı bir masrafı gerektirmediği takdirde, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını isteme, imkan varsa, satılanın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme seçimlik haklarını kullanabileceği, ayrıca genel hükümlere göre tazminat hakkının saklı olduğu hükme bağlanmıştır. Burada alıcı, seçilen hakkını ne satıcının onayına ne de mahkeme kararına gerek olmadan tek taraflı yöneltilmesi ve varması gerekli irade açıklamasıyla kullanabilecektir. Böylece alıcının seçim hakkını kullanmasıyla seçilen yolun içeriğine göre meydana gelecek hukuksal değişiklikler satıcının onayına ve mahkemenin edim ya da yenilik doğuran kararını gerektirmeksizin salt alıcının yenilik doğuran hakkını kullanması üzerine, kendiliğinden gerçekleşecektir. Eğer alıcı seçim hakkını dava yoluyla kullanılmışsa mahkemenin kararı sadece açıklama ve tespit niteliğinde olacak yoksa inşai bir nitelik taşımayacaktır (Yargıtay 3.Hukuk Dairesi Onursal Başkanı Nihat YAVUZ, Ayıplı İfa, 5.Baskı, Ankara 2016, s.260). Diğer bir deyişle burada alıcının seçim hakkını kullanmasıyla, seçilen yolun muhtevasına göre meydana gelecek hukuki değişiklik satıcının muvafakatini veya mahkemenin edim ya da yenilik doğuran kararını gerektirmeksizin kendiliğinden ortaya çıkacaktır (Prof.Dr.Cevdet YAVUZ, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 10.Bası, İstanbul 2014, s.153).

Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde satım sözleşmelerinde ayıplı maldan ötürü alıcı, satılanı geri vererek sözleşmeden dönmek yerine, TBK.m.227/1.b.2 gereğince satılan kendinde kalarak satıcıdan bedel indirilmesini talep edebilir. Bu durumda satış sözleşmesi sona erdirilmiş sayılmaz. Burada kullanılan hak edimler arasında denge kurmaya yöneliktir. Satış sözleşmesi bu hakkın kullanılmasıyla devam etmekte, alıcı ayıplı malı kendisinde tutmakta, ancak ayıbın ortaya çıkardığı edimler arası dengesizliği bedelden indirim hakkının kullanarak gidermektedir (Doç.Dr.Burak ADIGÜZEL, Tacirler Arası Ticari Satış, Ankara 2020, s.172). Bu çerçevede alıcının ayıp oranında bedel indirimi şeklindeki seçimlik hakkını kullanması halinde Yargıtay, semenden indirilecek rakamı belirlerken nispi yöntemin uygulanması gerektiğini ifade etmektedir (Yargıtay 13.Hd. 06.11.2019 T. 2016/24014 E. 2019/10912 K. ; Yargıtay 13.Hd. 13.06.2019 T. 2016/16546 E. 2019/7178 K. ; Yargıtay 13.Hd. 27.06.2019 T. 2018/141 E. 2019/7874 K. ; Yargıtay 13.Hd. 29.04.2019 T. 2019/1463 E. 2019/5308 K. ; Yargıtay 13.Hd. 11.11.2019 T. 2017/825 E. 2019/11133 K. ; Yargıtay 13.Hd. 28.11.2019 T. 2019/5091 E. 2019/11807 K. ; Yargıtay 13.Hd. 05.12.2019 T. 2017/1034 E. 2019/12173 K. ; Yargıtay 13.Hd. 11.03.2020 T. 2018/2513 E. 2020/3180 K. ; Ankara BAM 3.Hd. 18.11.2020........

© Hukuki Haber