“Araştırmacı öğretmen, “kendi sınıfını geliştirmek, öğretimini iyileştirmek ve sınıfta neler olup bittiğini anlamak için araştırma yapan öğretmen” biçiminde tanımlanabilir.”

“Nitelikli öğretmen, nitelikli sınıf ortamı, nitelikli öğretim ve araştırma odaklı eğitim başarıyı ve refahı doğal olarak sağlayacaktır. Bu nedenle öğretim süreçlerinin bizzat öğretmenler tarafından sistematik bir biçimde incelenmesi, sorgulanması ve araştırılması nitelikli bir öğretimin ayrılmaz parçasıdır.”

Anadolu Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Ersoy ile araştırmacı öğretmen olarak öğretmenlik mesleğini konuştuk.

Öğretmenlerin eğitim bilim araştırmalarıyla ilişkisi nedir? Süreçteki rolleri ve bu rollerin eğitim araştırmaları açısından önemi nedir?

Geçmişten günümüze araştırma yapmak bilim insanlarının, akademisyenlerin, üniversitelerin, konu alanında uzmanlaşmış kurumlarda görev yapan özellikle doktora derecesine sahip kişilerin işi olarak görülmüştür. Bu durum özü itibarıyla doğrudur. Çünkü bilimsel araştırma yapabilmek belli akademik derecelere, konu alanında uzmanlığa, metodolojik yetkinliğe ve özellikle yabancı bir dilde akademik yeterliğe sahip olmayı gerektirmiştir. Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle birlikte araştırma yapmak için ön koşul olarak yer alan birçok gereklilik ortadan kalkmadıysa da en azından büyük bir engel olmaktan çıkmıştır denilebilir. Örneğin yapay zekâ ile farklı dillerde yazılmış makalelerin okunup anlaşılması veya bir bilimsel araştırmadaki teknik bir kavramın, bir istatistiğin ne anlama/anlamlara geldiğinin öğrenebilmesi araştırma süreçlerini kısmen kolaylaştırmıştır. Ama yüzde yüz kolaylaştırmamıştır. Hatta bazı durumlarda örneğin yapay zekanın yanlış bilgi vermesi veya olmayan bilgileri uydurması durumunda işler karmaşık bir hal alabilmektedir. Bu durum uzun ve tartışmalı bir konu olarak tartışılmaya devam edecek gibi görünmektedir. Burada vurgulamak istediğim temel düzeyde araştırma okuryazarı bir öğretmen yapay zekâ ve teknolojik imkanlar sayesinde araştırma bilgi ve becerilerini geliştirebilir. Örneğin sınıfında yaşadığı bir sorunu çözebilmek için sistematik incelemeler yapabilir. Bunu yaparken farklı dillerdeki örnekleri inceleyebilir ve kendi bağlamına uyarlayabilir.

Kısaca öğretmenler kendilerinin parçası olduğu özellikle kendi sınıflarında ve okullarında bilimsel araştırmalar yapabilirler. Çünkü öğretmenlik uzmanlık gerektiren bir meslektir. Bugün her hizmet öncesi öğretmen eğitimi programında Eğitim Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri, Araştırma Yöntemleri, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri gibi metodoloji dersleri bulunmaktadır. Buradan öğretmenlerin lisans programından mezun olduklarında temel düzeyde araştırma okuryazarlığı becerilerine sahip oldukları söylenebilir. Bu kapsamda özellikle öğretmenlerin mesleklerini icra ederken kendi başlarına yapabilecekleri araştırma yöntemleri geliştirilmiştir. Bunlar arasında “öğretmen araştırması – eylem araştırması (action research)”, “bireysel araştırma – öz inceleme – kendini araştırma (self-study), “sınıf çalışması- sınıf imecesi (lesson study)” en yaygın olanlarıdır.

Şimdi öğretmenlerin eğitim bilim araştırmalarıyla ilişkisi, süreçteki rolleri ve önemlerinden söz edebiliriz. Öğretmenler bilimsel araştırmaların katılımcısı, veri kaynağı/sağlayıcısı, uygulayıcı, yürütücü, araştırma........

© HalkTV