ANADOLU’da ilk Anayasa’nın 1876’da Kanun-u Esasi adıyla uygulamaya konulmasından bu yana tam 5 Anayasa yapıldı…

Toplum Sözleşmesi olarak da bilinen Anayasalar istikrar belgeleridir…

Ancak, Kanun-u Esasi ve hemen ardından gelen Teşkilat-ı Esasiye’den bu yana Anayasa ile ilgili durum hiç değişmedi…

İstikrar belgesi olması gerektikleri bir kenara bırakılıp, daha çıktıkları ilk günden itibaren değiştirilmesi için uğraş verilen ana kanunlara dönüştü…

Durum böyle olunca, içerikleri de sonrasında değişimi kolaylaştırmak hedefiyle kanun gibi yazıldı…

Beş kez yeniden yapılmaları bir yana, yapılanların içeriklerinde de tam 44 kez değişikliğe gidildi.

İLK ADIMI YANLIŞ ATILDI…

Değişenlerin ortalama ömrü de bir o denli kısa oldu…

Bazıları iki, bazıları üç, bazıları da bugün olduğu gibi 8 yılda yeniden değiştirilmesi için kolların sıvanmasına yol açtı…

Bununla da kalmadı, her defasında neredeyse hayatın normal akışı dışındaki sistem maddelerinin tamamı değiştirildi…

Baştan yanlış iliklenmiş düğme gibi, devamı da yanlış geldi…

İlk Anayasa’da 7 kez değişikliğe gidildi; 35 maddesi değiştirildi…

Teşkilatı Esasiye adıyla 1921’de yapılan ikinci Anayasa’nın ömrü de uzun olmadı, 3 yıl 3 ay sonra yeni bir Anayasa değişikliğine gidildi.

İkinci Anayasa da kısa süre içinde 6 maddelik değişikliğe uğradı.

Ardından üçüncü olarak 1924 Anayasası geldi; o da 5 kez 21 maddesinde değişikliğe uğradı.

Üzerinde bugün de 1921 ile 1924 Anayasası üzerinde yapılan çoğulcu ve hangisinin etkin toplum sözleşmesi olduğu, Lozan sonrası neden bu yola başvurulduğuna dönük tartışma devam ediyor.

Ancak, o gün bu eleştiride bulunanlar sonrasında da benzer tutumunu sürdürdü.

ÖZÜNÜ KAYBETTİ

Sonrasında İkinci Dünya Savaşı’nın getirdiği güçlükler yeni bir Anayasa arayışlarını bir kenarda tuttu.

Savaşın sona ermesinin ardından gelen 1960 darbesi, dördüncü Anayasayı da beraberinde getirdi.

Onun da üzerinde 7 kez, toplam 54 maddesinde değişikliğe gidildi.

Sonra bugün de varlığını devam ettiren, aslında ilk yapıldığıyla bugünkü hali arasında özü kaybolmuş, yamalı bohçaya dönmüş 1982 tarihli beşinci Anayasamız geldi.

Üzerinde tam 24 kez değişiklik yapıldı, toplamda 96 maddesi değişti.

Son değişiklikle, özünde barındırdığı parlamenter sistem de yıkıldı, başkanlık sistemine geçildi.

Örneğin ABD Anayasası 1787 yılında yapılıp süregelirken, bizdeki Anayasalarda değişmeyen tek özellik, daha yapıldığı andan itibaren değiştirilmesi gerektiğine ilişkin tartışmaların başlamasıydı.

Bugün Anayasa metninin bir maddesini dahi okumamış kişiler, yaşadığı her türlü olumsuzluğun nedenini ona........

© Habertürk