Rusya, SSCB yıkıldıktan sonra, özellikle ABD ve Çin’i, Orta Asya’dan siyasi ve askeri olarak uzak tutmaya çalıştı. 11 Eylül’e kadar bunda başarılı oldu. 11 Eylül saldırılarından sonra Afganistan’ı işgal etmesi, ABD’nin aynı zamanda Orta Asya’ya yerleşmesini sağladı. Amerika, Afganistan operasyonunda destek almak amacıyla Kırgızistan ve Özbekistan’da askeri üsler açtı. Orta Asya’nın en büyüğü olan Almatı Havalimanını izinsiz kullanma hakkını elde etti.

O tarihlerde Rusya’nın Batı ile ilişkileri bugünkü gibi kötü değildi. Rusya G-8 üyesiydi. Henüz çiçek devrimleri olmamış, Gürcistan ve Kırım işgal edilmemişti. Rusya’ya hiçbir yaptırım uygulanmıyordu. Rusya Avrupa’nın majör enerji tedarikçisiydi. Rusya’daki kamu şirketlerinin çoğunu Batılılar satın almışlardı ve her yıl Rusya’ya milyarlarca dolar tutarında yeni yatırımlar yapıyorlardı. Moskova, bu konjonktürde, son derece rahatsız olmasına rağmen tarihinin en büyük terör saldırısına uğrayan Amerika’ya itiraz edemezdi.

Aynı durum Türk devletleri içinde geçerliydi. ABD, ilaveten Özbekistan ve Kırgızistan’a üs kirası olarak astronomik ücretler ödedi. Bağımsızlığını kazandıktan sonra milliyetçi politikalar uygulayan Özbekistan, Türk devletlerinin lideri olmaya çalışıyordu. Bu hedefine ulaşmak için Rusya’nın Orta Asya’daki ağırlığını azaltmalıydı. Zira Rusya-Kazakistan ilişkileri çok iyiydi ve Taşkent’e göre Kazakistan Özbekistan’ın rakibiydi.

Amerika üslere büyük yatırımlar yaptı. İşgal tamamlandıktan sonrada bırakın üsleri kapatmayı asker sayısını sürekli arttırdı. Orta Asya’da peş peşe yüzden fazla Beyaz Saray destekli sivil toplum kuruluşu faaliyete geçti. Rusya tek başına Amerika’yı Orta Asya’dan çıkaramayacağına, Afganistan’ın işgalinin bahane olarak kullandığına ve ABD’nin hedefinin Orta Asya’ya yerleşmek olduğuna kanaat getirince, Çin’i ve kendisine yakın olan Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ı daha sonra kurumsallaşacak olan Şanghay Beşlisini kurmaya ikna etti. Pekin, Amerika’nın hemen sınırında asker konuşlandırmasını Çin’in kuşatılması olarak gördüğünden ve Orta Asya’da ağırlığını arttırmak amacıyla bu platformu var gücüyle........

© Habererk