1980’lerde Türkiye’de bir kadının ortalama doğurduğu çocuk sayısı yaklaşık 4’tü. Bu oran 2000’lerin başında 2,38’e, 2016’da 2,11’e ve 2023’te ise 1,51’e kadar düştü. 2024’te toplam doğurganlık hızı 1,48 olarak kaydedildi.

Türkiye, doğum oranlarındaki düşüşü durdurmak amacıyla nakit yardım uygulamasını başlattı. Buna göre ilk çocuk için tek seferlik 5 bin TL, ikinci çocuk için her ay 1500 TL, üçüncü ve sonraki çocuklar için ise her ay 5 bin TL doğum yardımı veriliyor.

Bu mali desteklerin, doğurganlık hızındaki düşüşü durdurup durduramayacağı ve oranı tekrar artırıp artırmayacağı sorusu gündemde. Bu soruya cevap bulmak için dünya genelindeki benzer uygulamalara bakmak gerekiyor.

Dünyada doğum hızının artışını teşvik için neler yapılıyor?

Bunun cevabı kolay değil ya da tek kalemlik bir cevabı yok. Zira dünyada aileleri daha fazla çocuk sahibi yapmaya motive etme noktasında hükümetler i) cömert aylık ödemeler, ii) nakit yardımlar, iii) vergi indirimleri, iv) ücretsiz/yüksek sübvansiyonlu çocuk bakım yardımları, v) daha uzunca ücretli doğum izni/babalık izni ve diğer önlemleri uygulamaya koymuşlar.

Fransa, Avrupa’nın en kapsamlı doğum teşvik politikalarına sahip ülkelerinden biri. Aile yardım ödenekleri, kamuya ait ucuz veya ücretsiz kreşler, uzun doğum izinleri, çocuk sayısına göre düşen vergiler ve kira yardımları gibi destekler sağlıyor. Buna rağmen doğurganlık hızı 1,8 ile Avrupa’nın en yükseği ancak idealin altında.

İsveç’te doğum oranı Avrupa ortalamasının üzerinde (1,7). Politikalar, iş-yaşam dengesine odaklanarak kadınların kariyer ile anneliği bir arada sürdürebilmesini amaçlıyor. Doğum izninden sonra 8 yaşına kadar esnek çalışma imkânları, çocuğun yaşı ve ebeveyn gelirine göre uygun fiyatlı kreşler ve 16 yaşına kadar verilen sabit çocuk yardımları uygulanıyor.

Macaristan, doğum oranını artırmayı “milli hedef” ilan etmiş. 4 ve üzeri çocuğu olan kadınlara ömür boyu gelir vergisi muafiyeti, düşük faizli evlilik kredileri ve üçüncü çocukta kredilerin........

© Haber7