Osmanlı Devletinin yıkılışından Cumhuriyet’in ilanına kadar kırıla kırıla uzayan modernleşme dönemlerini, Batılılaşma adı verilen o uzun süreci, Tanzimat, Islahat, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerini ben edebiyat alanında takip etmeyi yeğliyorum..

Siyaset alanında olaylar paldır küldür aktığından izlemeye yüreğim dayanmıyor.

Sözkonusu dönemlerde kültür, sanat ve edebiyatta yaşananlar, öne sürülen fikirler, aydın tutumları günümüze de ışık tutacak nitelikte olduğundan önemli..

Modernleşme de denilen Batılılaşma sürecinde yaşanan değişimi en net bir şekilde takip edeceğimiz alanlardan birisi de edebiyattır. Bu kırılma, değişim ve dönüşüm dönemlerinde, Tanzimat, Islahat, Meşrutiyet ve Cumhuriyet’te oluşan ve gelişen ‘Modern Türk Edebiyatı’, modernleşme sürecinden etkilenmiş, kimi zaman bu sürecin taşıyıcısı olmuştur. Bu durum ise tarih, sosyoloji ve edebiyat araştırmalarının birlikte yürütülmesi zorunluluğunu ortaya çıkarıyor.

Hangi alanda olursa olsun Türkiye’nin bugünkü meseleleri tarihi – sosyolojik bağlamda değerlendirilmeden sağlıklı bir şekilde anlaşılamaz..

ŞİİR ARTI DÜZYAZI = EDEBİYAT

Osmanlı'nın Batı karşısında gücünü yitirmesi, çözülmesi, toprak kaybetmesi devlet yöneticilerini, aydınları, devleti ayakta tutma arayışlarına itti. Batı kaynaklı siyasi, kültürel, ekonomik alanlarda reformlar gerçekleştirildi. Batılılaşma sürecine girildi. Tanzimat Fermanı, hem siyasi hem toplumsal anlamda bu batılılaşma, bir başka ifadeyle modernleşme hareketinin başında gelir. Bunu eğitim, sağlık ve askeri alanda reformlar takip etti.

Bu tarihi sürecin edebiyatımıza ne gibi etkileri oldu? Türk edebiyatı bu modernleşme ile nasıl bir ilişki içinde oldu?

Batıda modernite sürecine ivme kazandıran iki temel olay söz konusu: Fransız İhtilali ve Sanayi Devrimi. Sekülerleşme ortak paydasında birleşen bu iki hadisenin etkileri sadece Batı ile sınırlı kalmadı. İster istemez batı dışı ülkeler de bu sürece kendi imkânları ve anlayışları doğrultusunda eklemlenmeye çalıştı. Sosyal bilimler buna modernleşme diyor.

Modernitenin mevcut klasik yapı üzerindeki yıkıcı etkilerini fark eden Osmanlı gibi ülkeler, mesela Japonya, Çin, İran ve Rusya buna karşı tedbir almanın yolunu araştırmaya........

© Haber7