Su, yaşamın ta kendisi. Tıpkı bir ağacın kök salması gibi, biz insanlar da varoluşumuzun her anında suya bağımlıyız. Gezegenimizin dörtte üçünü kaplayan uçsuz bucaksız okyanuslar, göller ve nehirler sayısız canlı türüne ev sahipliği yapıyor. Hatta bedenimizin de büyük bir kısmı sudan ibaret: yeni doğmuş bir bebeğin ağırlığının yaklaşık x'i, yetişkinlerin ise `-65'i su. Vücudumuzdaki hücrelerin işleyişi, besinlerin taşınması, atıkların atılması ve vücut sıcaklığımızın düzenlenmesi gibi yaşamsal işlevler su olmadan düşünülemez. Açlığa haftalarca ama susuzluğa ancak birkaç gün dayanabiliyoruz.

Su, yeryüzündeki tüm yaşam formlarının ortaya çıkışı ve evrimi için vazgeçilmez bir ön koşul. İlk tek hücreli organizmaların okyanusların derinliklerinde hayat bulduğunu, fotosentez yapan canlıların atmosferimizi oksijenle doldurarak karmaşık yaşamın yolunu açtığını düşündüğümüzde, suyun bu roldeki önemi daha da belirginleşiyor. Su, sadece bir bileşen değil, yaşamın temelini atan, onu besleyen ve şekillendiren mucizevi bir molekül.

Suyun Yaşamı Mümkün Kılan Eşsiz Özellikleri

Peki, basit görünen bir molekül olan su (H₂O), yaşamı nasıl mümkün kılıyor? Yanıt, onun eşsiz yapısında ve özelliklerinde saklı.

Su, polar bir moleküldür. Oksijen atomu hafif negatif, iki hidrojen atomu ise hafif pozitif yüke sahiptir. Bu kutupluluk sayesinde su molekülleri birbirleriyle ve diğer polar veya iyonik maddelerle hidrojen bağları kurabilirler. İşte bu özellik, suyu yaşamın en temel çözücüsü (solvent) yapar.

Suyun bu polar yapısı, tuzlar, şekerler, proteinler ve nükleik asitler gibi birçok farklı maddeyi kolayca çözebilmesini sağlar. Bedenimizde gerçekleşen tüm kimyasal tepkimeler, bu çözünmüş maddelerin su bazlı bir ortamda etkileşime girmesiyle gerçekleşir. Besinler, oksijen ve atık ürünler, kanımızdaki su yardımıyla hücrelere taşınır veya hücrelerden uzaklaştırılır. Su olmasaydı, bu maddelerin hareketi ve buna bağlı tüm biyolojik süreçler tamamen olanaksız olurdu.

Su, yalnızca bir çözücü ortam sağlamakla kalmaz, aynı zamanda birçok biyokimyasal tepkimede de doğrudan rol alır. Örneğin, büyük moleküllerin parçalandığı hidroliz tepkimelerine katılırken, küçük moleküllerin birleşerek büyük moleküller oluşturduğu dehidrasyon sentezi tepkimelerinde bu kez su molekülleri açığa çıkar. DNA sentezi, protein üretimi ve karbonhidratların parçalanması gibi temel hücresel süreçler, suyun kimyasal katılımı olmadan düşünülemez.

Suyun yüksek özgül ısı kapasitesi, canlıların iç sıcaklıklarını sabit tutmalarına yardımcı olur. Su, büyük miktarda ısıyı emebilir veya salabilirken, kendi sıcaklığında çok az değişiklik gösterir. Bu özellik, hem tek hücreli organizmalardan karmaşık canlılara kadar tüm canlılarda hem de Dünya'nın ikliminin dengelenmesinde yaşamsal bir rol oynar.

Ayrıca, suyun yüzey gerilimi ile adezyon ve kohezyon özellikleri, bitkilerin suyu taşımasında ve hücrelerin yapısal bütünlüğünün korunmasında önemlidir. Hücrelerin büyük bir kısmı sudan oluşur ve su, hücre zarları da dahil olmak üzere hücresel yapıların şeklini ve işlevini korumasına yardımcı olur.

Kısacası, suyun benzersiz kimyasal yapısı, onu sıradan bir bileşik olmaktan çıkarıp, yaşamın temel taşı haline getirir. Yaşam, ancak suyun kimyasal tepkimelerin gerçekleştiği uygun bir ortam sağlaması veya bu tepkimelere doğrudan katılması sayesinde ortaya çıkabilmiştir.

Büyük Bilmece

Peki, gezegenimize bu kadar su nereden geldi? Bu soru, sadece bilimsel bir merak konusu değil, aynı zamanda Dünya'daki yaşamın nasıl başladığını anlamamızın ve ötegezegenler de dahil olmak üzere evrenin diğer köşelerinde yaşam olasılıklarını belirlememizin de anahtarıdır.

Dünya'daki suyun kaynağı hakkında temelde iki ana kuram bulunuyor:

Yer........

© Gazete Pencere