İlaç, salt tedavi aracı değil, aynı zamanda küresel eşitsizliklerin aynası: Bu kez aynada ikrar eden D. Trump’tı: “Dünya bizzat ABD’de üretilen ilaçların ihraç edilen ülkelerden neden beş on kat daha pahalı olduğunu merak ediyor. Utanç verici. Amerika’nın ‘aptalları’ tarafından karşılandı bu paralar” dedi ve ekledi: “İlaç fiyatlarını ilk kez düşürerek Amerika’ya adalet getireceğiz. ABD, dünyanın herhangi bir yerinde en düşük fiyatı ödeyen ülke ile aynı fiyatı ödeyecek.”

Trump bir anlamda 2009 sonrası Türkiye modelini hedefledi. Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ve Sağlık Bakanlığı, her ne kadar tedavi hizmetlerinde özelleştirmeci neoliberal modelde ısrarcı olsa da ilaç üretim biçimlerinde değilse de ilaç fiyatı belirlemede, ilacı temel bir kamu hizmeti olarak görmeye devam ediyor.

Ama körleştirildiğimiz bir zaman dilimi var: Trump’ın ikrarı ışığında 2005-2009 Türkiye ilaç fiyatlarını mercek altına almakta yarar var. Hani bizim neoliberal sağlık politikalarına geçiş yaptığımız yıllar…

Türkiye SGK üzerinden ilaç fiyatlandırmasında, 2009 sonrası AB ülkelerinden belirlenen 5-10 referans ülkedeki en düşük ilaç fiyatlarını baz almakla kalmayıp döviz kuru belirlerken bir önceki yılın avro ortalamasının yüzde 60’ı oranında sabitliyor. Ayrıca, SGK tarafından ilaç fiyatlarında yüzde 41’den yüzde 50’ye varan ek iskontolar uygulanmakta.

Sağlık yalnızca biyolojik bir hal değil, bir o kadar da kültürel, politik ve ekonomik bir anlatıdır. Hangi hastalıkların “önemli” kabul edildiği, hangi tedavilerin önceliklendirildiği, güç ilişkilerinin ürünü.

Her ne kadar Türkiye İlaç İşverenleri Sendikası Türkiye’de bir kutu ilacın bazen ‘Hindistan’dan ithal edilen ham maddeden daha ucuza satılabilmesini’ eleştirse de bozuk saat misali bu kez Trump doğruyu söylüyor.

Uluslararası ilaç fiyatlarındaki uçurum, yalnızca ekonomik bir farkın değil, aynı zamanda etik, siyasal ve ‘ontolojik bir bölünmenin’ de göstergesidir.

Türkiye İlaç İşverenleri Sendikası Türkiye ilaç sektörü 2023 raporunda şöyle denmekte: “Nitekim, 2009 yılında yüzde 1.6 ile zirve yapan ilaç harcamalarının ülkemiz gayrisafi yurt içi hasılası (GSYİH) içindeki payı yıllar içinde düzenli biçimde düşüş........

© Evrensel