Türkiye’de son yıllarda ekonomiye dair pek çok şeyi konuştuk. Enflasyonu, döviz kurunu, faizi, konutu, kirayı, gıdayı… Fakat bazen, rakamları o kadar çok tekrarlıyoruz ki, o sayıların hayatımızda neye tekabül ettiğini unutuyoruz. Grafikler, tablolar, yüzdelikler havalarda uçuşuyor… Ekranlarda, sayfalarda, radyolarda işler devinimle devam ederken hakikatteyse o rakamların arkasında çocuğuna dilediği gibi bir kahvaltı hazırlayamayan anneler, bu kış kombiyi sadece akşam 8’den sonra açabilmiş emekliler, ev sahibiyle üçüncü kez tartışan kiracılar var. Gerçek, çoğu zaman çok daha sessiz ve çok daha derin…

Şimdi biraz bu gerçeklerin çevresinde dolaşalım istiyorum. Türkiye son yıllarda konut satışında rekor üstüne rekor kırıyor. Son haftalarda günlük 7.000 konut satıldı. Üstelik çoğu kredisiz. Yani parayı basıp aldı birileri.

Her yıl 1 milyon 400 binin üzerinde konut satılıyor. Bu rakam başlı başına etkileyici. Ama aynı anda bir başka veriyi okuduğunuzda içiniz burkuluyor: Türkiye’de ev sahipliği oranı 2014’te a,1’miş, 2024’te V,05’e düşmüş. Yani ev satan çok, ama ev sahibi sayısı bunca satışa rağmen azalmış. Bir ülkede yılda bir milyondan fazla konut satılıyor ama insanların ev sahibi olma oranı geriliyorsa, orada barınma gereksinimleriyle yatırım gereksinimleri birbirine karışmış ve birileri ciddi anlamda zenginleşirlen birileri barınma konusunda daha ciddi problemler yaşıyor demektir.

Konut artık insanın başını soktuğu bir yer olmaktan çıkıp, başkasına kiralanarak para kazanılan ya da servet saklanılan bir araca dönüşmüş durumda. Bu durum, sadece fiyatlarla değil, zihniyetle ilgili.

Bir zamanlar bu ülkede konut kooperatifleri vardı. İnsanlar bir araya gelir, el birliğiyle kendi evlerini inşa ederdi. 1986 yılında üretilen konutların 6’sını kooperatifler yapmış. 1997’de bu oran %’e, 2002’de ’e, 2021’de ise %1’in altına düşmüş.

Neden mi? Çünkü önce kooperatiflere tanınan KDV muafiyeti parça parça kaldırıldı, en sonunda da genel orana çekildi. Yani bir araya gelip ucuz ev yapmanın yolu, vergi sistemiyle adım adım kapatıldı. Devlet, halkı değil, sektörün karını önceledi.

Ev alamayan kiraya çıkıyor. Peki kira ne durumda? 2025 Nisan itibarıyla Türkiye, Avrupa’da yıllık kira artışında açık ara zirvede: �,2. İkinci sıradaki Karadağ’da bu oran . Aradaki........

© Elips Haber